تفسیر آیات قرآن کریم – سوره فاطر – آیه 34 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذی أَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ إِنَّ رَبَّنَا لَغَفُورٌ شَکُورٌ

و می گویند: ستایش خدای راست که اندوه را از ما برد، همانا پروردگار ما بسیار آمرزنده و سپاسگزار است.

 

1 - سپاسگزاری بهشتیان از خداوند، به خاطر برداشتن حزن و اندوه از ایشان

 

و قالوا الحمد للّه الذی أذهب عنّا الحزن

 

2 - بهشتیان، در کمال آسودگی و به دور از هرگونه حزن و اندوه

 

و قالوا الحمد للّه الذی أذهب عنّا الحزن

 

3 - اندوهگین بودن بهشتیان در عرصه قیامت پیش از ورود به بهشت

 

و قالوا الحمد للّه الذی أذهب عنّا الحزن

برداشت یاد شده، به خاطر این نکته است که لازمه برطرف کردن حزن وجود آن از پیش است.

 

4 - قیامت، عرصه حزن آور و اندوهگین حتی برای مؤمنان

 

و قالوا الحمد للّه الذی أذهب عنّا الحزن

 

5 - همه ستایش ها از آنِ خداوند است.

 

الحمد للّه

«ال» در «الحمد للّه» به اصطلاح جنسیه و مفید استغراق است; یعنی، «کلّ حمد للّه».

 

6 - خداوند، سرچشمه و منشأ همه کمال ها و زیبایی ها است.

 

الحمد للّه

حمد در برابر زیبایی ها و کمال ها است و به مقتضای جمله «الحمد للّه» هر ستایشی از آن خدا است. بنابراین هر کمال و زیبایی، از او نشأت گرفته است.

 

7 - تنها خداوند شایسته و بایسته ستایش است.

 

الحمد للّه

 

8 - خداوند، پروردگار غفور (آمرزنده) و شکور (سپاس گزار و حق شناس) است.

 

إنّ ربّنا لغفور شکور

 

9 - سپاس گزاری بهشتیان از خداوند، به خاطر آمرزش خطاهای آنان و قدردانی از کارهای نیکشان

 

و قالوا الحمد للّه ... إنّ ربّنا لغفور شکور

جمله «إنّ ربّنا لغفور شکور» بیان دیگری از فلسفه سپاس گزاری از خداوند است.

 

10 - آمرزندگی و قدردانی از بندگان، از شؤون ربوبیت خداوند است.

 

إنّ ربّنا لغفور شکور

اسماوصفات

شکور 8; غفور 8

بهشتیان

آسایش بهشتیان 2; آمرزش بهشتیان 9; اندوه بهشتیان 3; تشکر از بهشتیان 9; رفع اندوه بهشتیان 1، 2; شکرگزاری بهشتیان 1، 9; عمل خیر بهشتیان 9

حمد

حمد خدا 5، 7

خدا

آثار ربوبیت خدا 10; آمرزشهای خدا 10; اختصاصات خدا 5، 7; شکرگزاری خدا 10; نقش خدا 6

زیبایی

منشأ زیبایی 6

شکر

شکر خدا 1، 9

قیامت

اندوه در قیامت 3، 4; ویژگیهای قیامت 4

کمال

منشأ کمال 6

مؤمنان

اندوه اخروی مؤمنان 4