تفسیر آیات قرآن کریم – سوره فاطر – آیه 30 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

لِیُوَفِّیَهُمْ أُجُورَهُمْ وَیَزیدَهُم مِّن فَضْلِهِ إِنَّهُ غَفُورٌ شَکُورٌ

تا خدا اجرشان را به طور کامل به آنان بپردازد و از فضل خود افزونشان دهد، همانا او بسیار آمرزنده و سپاسگزار است.

 

1 - عالمان خداترس، به منظور دریافت اجر الهی، به تلاوت قرآن، اقامه نماز و انفاق می پردازند.

 

إنّما یخشی اللّه من عباده العلمـؤا ... إنّ الذین یتلون کتـب اللّه ... لیوفّیهم أُجورهم

برداشت یاد شده، مبتنی بر این است که لام در «لیوفّیهم» برای تعلیل بوده و این جمله متعلق به «یتلون» باشد; یعنی، قرآن را تلاوت می کنند و ... به خاطر آن که خداوند به آنان پاداش کامل عنایت کند.

 

2 - تلاوت قرآن و انس با آن، برپایی نماز و انفاق در نهان و آشکار، دارای اجر و پاداش الهی

 

یتلون کتـب اللّه ... لیوفّیهم أجورهم

 

3 - عبادت و انجام اعمال صالح به منظور دریافت اجر و پاداش از خداوند، صحیح و مقبول درگاه الهی بوده و با الهی بودن آنها منافات ندارد.

 

یتلون کتـب اللّه و أقاموا الصلوة و أنفقوا ... لیوفّیهم أجورهم

 

4 - عالمان خداترس، تلاوت گران قرآن، برپادارندگان نماز و انفاق گران، از فضل خداوند و مزد بیش از استحقاق خود برخورداراند.

 

إنّما یخشی اللّه من عباده العلمـؤا ... إنّ الذین یتلون کتـب اللّه ... و یزیدهم من فضله

 

5 - سوداگری با خداوند، دارای سود و برکتی بسیار و بالاتر از انتظار

 

یرجون تجـرة لن تبور . لیوفّیهم أُجورهم و یزیدهم من فضله

برداشت یاد شده، با توجه به این نکته است که آیه شریفه می تواند ناظر به تجارت پرسودی باشد که مورد انتظار تلاوت کنندگان کتاب الهی و... است و در آیه قبل از آن بحث به میان آمد.

 

6 - اعتقاد به تضمین پاداش کامل و بیش از استحقاق از سوی خداوند، موجب برانگیخته شدن انسان به انجام خالصانه اعمال نیک (همچون انفاق)

 

الذین یتلون کتـب اللّه ... و أنفقوا ممّا رزقنـهم سرًّا و علانیة ... لیوفّیهم أُجورهم و یزیدهم من فضله

 

7 - خداوند، غفور (آمرزنده) و شکور (سپاسگزار) است.

 

إنّه غفور شکور

 

8 - عالمان خداترس، تلاوت گران قرآن، برپادارندگان نماز و انفاق کنندگان، برخوردار از آمرزش و دارنده نشان سپاس گزاری خداوند

 

إنّما یخشی اللّه من عباده العلمـؤا ... إنّ الذین یتلون کتـب اللّه ... إنّه غفور شکور

 

9 - اعطای اجر کامل و بیش از استحقاق به عالمان خداترس، تلاوت گران قرآن، برپادارندگان نماز و انفاق کنندگان، برخاسته از صفت آمرزندگی و سپاس گزاری خداوند است.

 

لیوفّیهم أجورهم و یزیدهم من فضله إنّه غفور شکور

جمله «إنّه غفور شکور» در مقام تعلیل برای «لیوفّیهم...» است; یعنی، چون خداوند نسبت به بندگانش غفور و شکور است، به آنان پاداش کامل و بیش از استحقاق می هد.

 

10 - آمرزندگی و سپاس گزاری خداوند نسبت به بندگانش، مقتضی امیدواری به فضل و احسان او است.

 

یرجون تجـرة لن تبور . لیوفّیهم أُجورهم ... إنّه غفور شکور

 

11 - خداترسی، تلاوت قرآن، برپاداشتن نماز و انفاق در نهان و آشکار، از اسباب آمرزش گناهان و دریافت افتخار سپاس گزاری خداوند

 

إنّما یخشی اللّه من عباده العلمـؤا ... إنّ الذین یتلون کتـب اللّه ... و یزیدهم من فضله إنّه غفور شکور

 

12 - سپاس گزاری از عالمان خداترس، تلاوت گران قرآن، برپادارندگان نماز و انفاق کنندگان مخلص و گذشت از لغزش های آنان، رفتاری ارزشمند و خدایی است.

 

إنّما یخشی اللّه من عباده العلمـؤا ... إنّ الذین یتلون کتـب اللّه ... إنّه غفور شکور

برداشت یاد شده، با توجه به این نکته است که چگونگی رفتار خداوند با این دسته از انسان ها، می تواند برای همگان آموزنده باشد.

اخلاص

زمینه اخلاص 6

اسماوصفات

شکور 7; غفور 7

امیدواری

عوامل امیدواری به فضل خدا 10

انفاق

آثار انفاق آشکار 11; آثار انفاق پنهانی 11; اخلاص در انفاق 6; پاداش انفاق آشکار 2; پاداش انفاق پنهانی 2

انفاقگران

آمرزش انفاقگران 8; تشکر از انفاقگران 8; تفضل به انفاقگران 4، 9; عفو انفاقگران 12; فضایل انفاقگران 4

انگیزش

عوامل انگیزش 6

خدا

آثار آمرزشهای خدا 9، 10; پاداش معامله با خدا 5; زمینه پاداشهای خدا 1; سودمندی معامله با خدا 5; منشأ فضل خدا 9

خشیت

آثار خشیت 11

شکر

آثار شکر خدا 9، 10; زمینه شکر خدا 11; شکر خدا 8

عبادت

انگیزه عبادت 3; پاداش عبادت 3

عقیده

آثار عقیده به پاداشهای خدا 6; آثار عقیده به فضل خدا 6

علما

آمرزش علما 8; تشکر از علما 8، 12; تفضل به علما 4، 9; عفو علما 12; فضایل علما 4; فلسفه انفاق علما 1; فلسفه برپایی نماز علما 1; فلسفه تلاوت قرآن علما 1

عمل

عمل پسندیده 12

عمل صالح

انگیزه عمل صالح 3; پاداش عمل صالح 3; زمینه عمل صالح 6

فضل خدا

مشمولان فضل خدا 4

قرآن

آثار تلاوت قرآن 11; آمرزش تلاوت کنندگان قرآن 8; پاداش انس با قرآن 2; پاداش تلاوت قرآن 2; تشکر از تلاوت کنندگان قرآن 8، 12; تفضل به تلاوت کنندگان قرآن 4، 9; عفو تلاوت کنندگان قرآن12; فضایل تلاوت کنندگان قرآن 4

گناه

عوامل آمرزش گناه 11

نماز

آثار برپایی نماز 11; آمرزش برپاکنندگان نماز 8; پاداش برپایی نماز 2; تشکر از برپاکنندگان نماز 8، 12; تفضل به برپاکنندگان نماز 4، 9; عفو برپاکنندگان نماز 12; فضایل نماز 4