تفسیر آیات قرآن کریم – سوره ص – آیه 3 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

کَمْ أَهْلَکْنَا مِن قَبْلِهِم مِّن قَرْنٍ فَنَادَوْا وَلَاتَ حِینَ مَنَاصٍ

چه بسیار نسل ها را پیش از آنان هلاک کردیم که [برای رهایی از هلاکت] فریاد بلند کردند در حالی که وقت گریز نبود.

1 - نابودی بسیاری از امت ها و ملت های کافر پیش از امت عرب جاهلی، از سوی خداوند

کم أهلکنا من قبلهم من قرن

«قرن» به امت و مردمی گفته می شود که در یک عصر و زمان زندگی کنند.

2 - خوی سرکشی، تکبر، حق ناپذیری و ستیزه جویی، عامل نابودی بسیاری از امت ها و ملت های گذشته

بل الذین کفروا فی عزّة و شقاق . کم أهلکنا من قبلهم من قرن

آیه شریفه، درصدد بیان این حقیقت است که آنچه موجب ایمان نیاوردن کافران صدراسلام شد، همان سبب کفر بسیاری از امت ها و ملت های گذشته گردید.

3 - نقش اراده خداوند در تحولات تاریخ

کم أهلکنا من قبلهم من قرن

4 - نابودی امت ها و ملت های کفرپیشه تاریخ، درس عبرتی برای همه کفرپیشگان است.

کم أهلکنا من قبلهم من قرن

برداشت یاد شده با توجه به این نکته است که آیه شریفه با یادآوری نابودی کافران گذشته، درصدد تهدید کفرپیشگان و اخطار به آنان است.

5 - فریاد استغاثه و کمک خواهی کافران گذشته به هنگام عذاب، بی نتیجه بود و آنان نجات نیافتند.

فنادوا و لات حین مناص

«مناص» به معنای ملجأ و راه گریز است.

6 - فرار و نجات از عذاب الهی، برای کافران ممکن نیست.

فنادوا و لات حین مناص

امتها

آثار حق ستیزی امتها ی پیشین 2; آثار عصیان امتها ی پیشین 2; تاریخ امتها 1; عبرت از امتها ی پیشین 4; عوامل هلاکت امتها ی پیشین 2; هلاکت امتها ی پیشین 1

تاریخ

منشأ تحولات تاریخ 3

خدا

آثار اراده خدا 3

عبرت

عوامل عبرت 4

عذاب

اهل عذاب 6

کافران

بی تأثیری استمداد کافران 5; حتمیت عذاب کافران 6; عذاب کافران 5