تفسیر آیات قرآن کریم – سوره أحزاب – آیه 3 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ وَکَفَی باللَّهِ وَکِیلًا

و بر خدا توکّل کن و کافی است که خدا وکیل و کارگزار [انسان] باشد.

1 - پیامبر(ص)، بر توکل و اعتماد به خداوند، موظف بود.

و توکّل علی اللّه

2 - تبعیت نکردن پیامبر(ص) از خواسته کافران و منافقان، درپی دارنده مشکلاتی برای آن حضرت بود.

و لاتطع الکـفرین و المنـفقین ... و توکّل علی اللّه و کفی باللّه وکیلاً

فرمان به توکل، پس از فرمان به تبعیت نکردن از خواسته کافران و منافقان، احتمال دارد به خاطر پیامدها و مشکلاتی باشد که در پی آن فرمان، به وجود می آید.

3 - توکل بر خدا، مشکلات را بر انسان هموار می کند و آدمی، با توکل، می تواند بر آنها پیروز شود.

و لاتطع الکـفرین ... و توکّل علی اللّه

سفارش به توکل، پس از نهی از اطاعت کافران و منافقان و توصیه به تبعیت از تعالیم وحی، می تواند به این منظور باشد که آن نهی و امر، مشکلاتی را در پی دارد که می توان آنها را با توکل برطرف کرد.

4 - لازم است که همه مردم بر خداوند، توکل کنند.

و توکّل علی اللّه

5 - خداوند، وکیل و کارسازی کفایت کننده، برای توکل کنندگان است.

و توکّل علی اللّه و کفی باللّه وکیلاً

6 - خداوند، «وکیل» (کارساز) است.

و کفی باللّه وکیلاً

اسماوصفات

وکیل 6

توکل

آثار توکل 3; توکل بر خدا 1، 3، 4

خدا

کفایت وکالت خدا 5

سختی

روش تسهیل سختی 3

عصیان

عصیان از کافران 2; عصیان از منافقان 2

متوکلان

اتکای متوکلان 5

محمد(ص)

توکل محمد(ص) 1; محمد(ص) و کافران 2; محمد(ص) و منافقان 2; مسؤولیت محمد(ص) 1; مشکلات محمد(ص) 2