تفسیر آیات قرآن کریم – سوره أحزاب – آیه 33 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَقَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّةِ الْأُولَی وَأَقِمْنَ الصَّلَاةَ وَآتِینَ الزَّکَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا

و در خانه هایتان آرام گیرید و جلوه گری جاهلیّت پیشین را در پیش مگیرید و نماز را برپا دارید و زکات بدهید و خدا و رسول او را اطاعت کنید. خدا فقط می خواهد پلیدی را از شما اهل بیت دور کند و شما را چنان که باید پاکیزه نگه دارد.

 

1 - همسران پیامبر، به ملازم بودن در خانه های خود، موظف بودند.

 

یـنساء النبیّ ... و قرن فی بیوتکنّ

«قرن» از مصدر «قرار» است که به معنای «قرار گرفتن و ثبات یافتن» است.

 

2 - همسران پیامبر، برای خود حجره و خانه مخصوص داشتند.

 

و قرن فی بیوتکنّ

اضافه «بیوت» به ضمیر «کُنّ» احتمال دارد به خاطر ملک بودن آن خانه ها برای همسران پیامبر باشد و احتمال دارد از باب سکونت آنها در آن خانه ها باشد.

 

3 - فرمان خداوند به همسران پیامبر، برای پرهیز از خودنمایی و خودآرایی های دوران جاهلیت

 

و لاتبرّجن تبرّج الجـهلیّة الأُولی

«تبرّج» از مصدر «بَرَج» به معنای «فراخی و زیبایی چشم» و یا از «بُرج» به معنای «قصر» است. کاربرد آن درباره خودنمایی، از باب تشبیه بوده و به معنای نشان دادن زیبایی ها و محاسن است (مفردات راغب). گفتنی است که در کلام، دو مضاف، مقدر است و آن، «نساء أیّام» است. در واقع عبارت چنین است: «لاتبرّجن تبرّج نساء أیّام الجاهلیة...».

 

4 - شایسته است که زنان، خود را از معرض نگاه نامحرمان، دور نگاه داشته و از خودآرایی، به منظور در معرض نمایش گذاشتن زیبایی هایشان، خودداری کنند.

 

و قرن فی بیوتکنّ و لاتبرّجن تبرّج الجـهلیّة الأُولی

 

5 - زنان، در دوران هایی پیش از اسلام، خودآرایی نموده و در معرض نگاه نامحرمان قرار می گرفتند.

 

و لاتبرّجن تبرّج الجـهلیّة الأُولی

 

6 - برای بشر دورانی، سپری شده است که مردم، به دور از تمدن و فرهنگ و اخلاق انسانی می زیسته اند.

 

الجـهلیّة الأُولی

در این که مراد از «الجاهلیة الأُولی» چه زمانی است، میان مفسران، اختلاف نظر فراوانی وجود دارد. آنچه مسلم است، این است که «الجاهلیة الأُولی» دورانی است که در آن زنان، زینت های بدن خود را در معرض دید مردان قرار می داده اند و چنین امری، حاکی از بی تمدنی و رعایت نکردن اخلاق انسانی است.

 

7 - داشتن موقعیت خاص، تکلیف های ویژه ای را به دنبال دارد.

 

یـنساء النبیّ ... و قرن فی بیوتکنّ و لاتبرّجن تبرّج الجـهلیّة الأُولی

 

8 - خداوند، همسران پیامبر را با فرمانی ویژه، به ادای کامل نماز موظف کرد.

 

و أقمن الصلوة

 

9 - همسران پیامبر، وظیفه دار ادای وظیفه مالی خود و پرداخت زکات بودند.

 

و ءاتین الزکوة

 

10 - نماز و زکات، به عنوان دو وظیفه عبادی و مالی، دارای اهمیتی خاص در میان تکلیف های دینی است.

 

و أقمن الصلوة و ءاتین الزکوة

ذکر نماز و زکات از میان سایر تکلیف ها، نشان از اهمیت والای آن دو دارد.

 

11 - همسران پیامبر، از استقلال مالی برخوردار بودند.

 

و ءاتین الزکوة

دستور به پرداخت زکات، وقتی روا و عاقلانه است که مکلف، مالی برای پرداخت داشته باشد و یا چنین زمینه ای در او باشد. بنابراین، از فرمان به پرداخت زکات، می توان استفاده کرد که همسران پیامبر، از چنین موقعیتی برخوردار بوده اند.

 

12 - اطاعت از خدا و پیامبر او، از جمله وظیفه های دینی همسران پیامبر بود.

 

و أطعن اللّه و رسوله

 

13 - اطاعت از پیامبرخدا(ص) دارای اهمیتی در حدّ اطاعت از خداوند است.

 

و أطعن اللّه و رسوله

 

14 - پیامبر(ص) دارای اوامر و فرمان هایی واجب الاتباع، غیر از فرمان های خداوند است.

 

و أطعن اللّه و رسوله

 

15 - تعلق قطعی اراده خداوند، برای از بین بردن همیشگی هرگونه پلیدی از اهل بیت پیامبر(ص)

 

إنّما یرید اللّه لیذهب عنکم الرجس أهل البیت

«رجس» در لغت، به چیز پلید گفته می شود (مفردات راغب). «ال» در «البیت» برای عهد و اشاره به بیت نبوت است.

 

16 - اهل بیت پیامبر(ص)، از عصمت الهی برخورداراند.

 

إنّما یرید اللّه لیذهب عنکم الرجس أهل البیت

«رجس» در اصل به معنای، «آلودگی و پلیدی مادی» است و در این جا، استعاره برای گناه است.

 

17 - خداوند، اهل بیت پیامبر(ص) را از هرگونه آلودگی، کاملاً پاک کرده است.

 

و یطهّرکم تطهیرًا

 

18 - اهل بیت پیامبر(ص)، مورد توجه و عنایت خاص خداوند هستند.

 

إنّما یرید اللّه لیذهب عنکم الرجس أهل البیت

 

19 - امکان دارد که برخی از انسان ها، از عصمت ویژه خدادادی برخوردار شوند.

 

إنّما یرید اللّه لیذهب عنکم الرجس أهل البیت

 

20 - «عن أبی عبداللّه(ع) فی قول اللّه عزّوجلّ «إنّما یرید اللّه لیذهب عنکم الرجس أهل البیت و یطهّرکم تطهیراً» قال: الرجس هو الشک;(1)

 

از امام صادق(ع) درباره این سخن خداوند عزّوجلّ: «إنّما یرید اللّه...» روایت شده که فرمود: «رجس» در این آیه، همان شک است». گفتنی است که مفهوم رجس، هر نوع پلیدی را شامل می شود و برحسب این روایت، یکی از مصادیق آن شک است.

 

21 - «قال علی بن أبی طالب(ع) إنّ اللّه فضّلنا أهل البیت و کیف لایکون کذلک و اللّه عزّوجلّ یقول فی کتابه «إنّما یرید اللّه لیذهب عنکم الرجس أهل البیت و یطهّرکم تطهیراً» فقد طهّرنا من الفواحش ما ظهر منها و مابطن...;(2)

 

از علی بن ابی طالب(ع) روایت شده که فرمود: خداوند، ما اهل بیت را برتری بخشیده و چرا چنین نباشد در حالی که در قرآن اش می فرماید: «إنّما یرید اللّه لیذهب عنکم الرجس...» خداوند، ما را از هرگونه آلودگی، چه آشکار و چه نهان، پاک گردانیده است...».

 

اطاعت

 

اطاعت از خدا 12، 13; اطاعت از محمد(ص) 12، 14; اهمیت اطاعت از محمد(ص) 13

انسان

امکان عصمت انسان ها 19

اهل بیت(ع)

طهارت اهل بیت(ع) 15، 17، 21; عصمت اهل بیت(ع) 16; فضایل اهل بیت(ع) 21; مقامات اهل بیت(ع) 16، 18; یقین اهل بیت(ع) 20

تکلیف

عوامل تشریع تکلیف 7

تمدن

تاریخ تمدن 6

جاهلیت

خودآرایی در جاهلیت 5; خودنمایی در جاهلیت 5; رسوم جاهلیت 5; زن در جاهلیت 5

خدا

اراده خدا 15; افعال خدا 17

خودآرایی

اجتناب از خودآرایی 3، 4

روایت 20، 21

زکات

اهمیت زکات 10

زن

تکلیف زن 4

محمد(ص)

استقلال مالی همسران محمد(ص) 11; اوامر محمد(ص) 14; تکلیف همسران محمد(ص) 1، 3، 8، 9، 12; خانه نشینی همسران محمد(ص) 1; خانه های همسران محمد(ص) 2; زکات همسران محمد(ص) 9; نماز همسران محمد(ص) 8

نامحرم

اجتناب از نامحرم 4

نماز

اهمیت نماز 10

پی نوشت ها :

1 - معانی الأخبار، ص 138، ح 1; نورالثقلین، ج 4، ص 273، ح 95.

2 - تأویل الأیات الظاهرة، ص 450; تفسیر برهان، ج 3، ص 313، ح 15.