تفسیر آیات قرآن کریم – سوره صافات – آیه 23 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

مِن دُونِ اللَّهِ فَاهْدُوهُمْ إِلَی صِرَاطِ الْجَحِیمِ

پس به سوی آتش شعلهور راهنمایی شان کنید.

1 - فرمان خداوند در قیامت، مبنی بر راندن مشرکان ستم پیشه و هم فکران و معبودهای آنان به راه دوزخ

احشروا الذین ... یعبدون . من دون اللّه فاهدوهم إلی صرط الجحیم

2 - دوزخ، در جایگاهی به دور از صحنه قیامت

فاهدوهم إلی صرط الجحیم

فرمان خدا مبنی بر راندن مشرکان به راهی که به دوزخ می انجامد (پس از محاکمه آنان) گویای مطلب یاد شده است.

3 - شرک و هم نشینی و هم فکری با مشرکان ستم پیشه، عامل دخول در دوزخ

احشروا الذین ... یعبدون . من دون اللّه فاهدوهم إلی صرط الجحیم

4 - ظلم، مهم ترین مشخصه دوزخیان

احشروا الذین ظلموا... فاهدوهم إلی صرط الجحیم

توصیف مشرکان دوزخی به ستم پیشگان، می تواند گویای مطلب یاد شده باشد.

5 - استهزا شدن، از عذاب های روحی مشرکان و منکران معاد در عرصه قیامت

فاهدوهم إلی صرط الجحیم

به کار رفتن واژه «هدایت» ـ که برای راهنمایی به امر خیر و مرغوب است ـ درباره راندن به دوزخ، از باب تهکّم و استهزا است.

6 - دوزخ، دارای آتشی پرحرارت

صرط الجحیم

«جحیم» (از ماده «جحمة») به معنای شعله و حرارت آتش است.

7 - جحیم، از نام های دوزخ

صرط الجحیم

8 - فرمان رفتن مشرکان به دوزخ پس از گرد آمدن آنان، با سرعت و بدون درنگ صادر خواهد شد.

فاهدوهم إلی صرط الجحیم

برداشت یاد شده از «فاء» در «فاهدوهم...» ـ که برای تفریع این جمله بر جمله «احشروا...» می باشد ـ به دست می آید.

9 - بی اثر بودن اعتراف مشرکان به وجود رستاخیز و اظهار تأسف و حسرت آنان به حال زار خویش در روز قیامت

قالوا یـویلنا هـذا یوم الدین ... احشروا الذین ظلموا ...فاهدوهم إلی صرط الجحیم

جهنم

جحیم 7; شدت حرارت آتش جهنم 6; مکان جهنم 2; موجبات جهنم 3; نامهای جهنم 7; ویژگیهای آتش جهنم 6

جهنمیان 1

ظلم جهنمیان 1 4; ویژگیهای جهنمیان 1 4

خدا

اوامر خدا 1

شرک

کیفر شرک 3

ظالمان

ظالمان در قیامت 1

مشرکان

استهزای اخروی مشرکان 5; بی تأثیری اقرار اخروی مشرکان 9; بی تأثیری حسرت اخروی مشرکان 9; حشر مشرکان 8; عذاب اخروی مشرکان 5; عذاب روحی مشرکان 5; کیفر پیروی از مشرکان 3; مشرکان در قیامت 1; ورود مشرکان به جهنم 8

معاد

استهزای اخروی مکذبان معاد 5; عذاب اخروی مکذبان معاد 5; عذاب روحی مکذبان معاد 5