تفسیر آیات قرآن کریم – سوره شعراء – آیه 11 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

قَوْمَ فِرْعَوْنَ أَلَا یَتَّقُونَ

قوم فرعون، آیا تقوا پیشه نمی کنند؟!

1 - سرزمین مصر، تحت سلطه و حاکمیت فرعون و خویشاوندان وی

أن ائت القوم الظـلمین . قوم فرعون

«قوم شخص» به کسانی گفته می شود که از نزدیکان وی بوده و در یک جد با او مشترک باشند. بنابراین، از تعبیر «قوم فرعون» استفاده می شود که حاکمیت سرزمین مصر در اختیار فرعون و خاندان ظالم وی قرار داشته است.

2 - خویشاوندان فرعون، چونان خود وی اشخاصی ستم پیشه و بیدادگر

أن ائت القوم الظـلمین . قوم فرعون

3 - غفلت از یاد خدا و احساس ایمنی از کیفر او، عامل رواج یافتن ظلم و ستم بر مردم در خاندان فرعون

أن ائت القوم الظـلمین . قوم فرعون ألایتّقون

از مجموع دو آیه استفاده می شود که تقوا (بیم داشتن از خشم خدا و کیفر کردار) مانع ظلم و تباهی است و خاندان فرعون به دلیل بی بهره بودن از عنصر تقوا، گرفتار ظلم و تباهی گشته بودند.

4 - هشدار موسی(ع) به خاندان فرعون نسبت به فرجام شوم ستم کاری، مأموریتی از سوی خداوند

أن ائت ... قوم فرعون ألایتّقون

عبارت «ألایتّقون» مقول برای قول محذوف است; یعنی،«فقل لهم ألایتّقون». گفتنی است که مفعول «یتّقون» در این آیه حذف شده و تقدیر آن به قرینه آیه قبل چنین است: «ألایتّقون عاقبة ظلمهم».

5 - ظلم و ستم کاری دارای پیامدی شوم و نکبت بار

أن ائت القوم الظـلمین . قوم فرعون ألایتّقون

سرزمینها

حاکمان سرزمین مصر 1

ظالمان

فرجام شوم ظالمان 4، 5

غفلت

آثار غفلت از خدا 3

فرعون

ظلم فرعون 2; محدوده حکومت فرعون 1

فرعونیان

ظلم فرعونیان 2; عوامل ظلم فرعونیان 3; غفلت فرعونیان 3; محدوده حکومت فرعونیان 1; هشدار به فرعونیان 4

کیفر

آثار احساس مصونیت از کیفر 3

موسی(ع)

رسالت موسی(ع) 4