تفسیر آیات قرآن کریم – سوره سجده – آیه 6 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

ذَلِکَ عَالِمُ الْغَیْب وَالشَّهَادَةِ الْعَزیزُ الرَّحِیمُ

این است [خدای] دانای نهان و آشکار که عزّتمند و رحیم است.

1 - خداوند، به همه حقایق پنهان و آشکار جهان، آگاه است.

ذلک عـلم الغیب و الشهـدة

مشارالیه «ذلک» خداوندی است که از او در آیات پیش با چندین صفت یاد شده است.

2 - خداوند خالق عالم و مدبر امور آن، آگاه به غیب و شهود است.

اللّه الذی خلق السمـوت و الأرض ... یدبّر الأمر ... ذلک عـلم الغیب و الشهـدة

3 - غیب و شهود و نهان و آشکار، در پیشگاه خداوند مساوی است.

عـلم الغیب و الشهـدة

4 - نظام و قوانین حاکم بر هستی، عالمانه است.

یدبّر الأمر من السماء إلی الأرض ... ذلک عـلم الغیب و الشهـدة

بیان عالم بودن خداوند، پس از ذکر تدبیر عالم، بیان کننده این نکته است که تدبیر، براساس علم و آگاهی انجام پذیرفته است.

5 - اداره هر مجموعه، به آگاهی از آن، نیاز دارد.

یدبّر الأمر ... عـلم الغیب و الشهـدة

6 - خداوند، عزیز (شکست ناپذیر) و رحیم (دارای رحمت گسترده) است.

ذلک ... العزیز الرحیم

7 - اداره و تدبیر امور جهان، برخاسته از علم و عزت و رحمت الهی است.

یدبّر الأمر ... ذلک عـلم الغیب و الشهـدة العزیز الرحیم

8 - عزت و شکست ناپذیری خدا، آمیخته با رحمت او است.

العزیز الرحیم

9 - «عن أبی عبداللّه(ع) فی قول اللّه عزّوجلّ: «عالم الغیب و الشهادة». فقال: الغیب، ما لم یکن و الشهادة، ما قد کان;(1)

از امام صادق(ع) درباره این سخن خداوند عزّوجلّ: «عالم الغیب و الشهادة» روایت شده که گفت: غیب چیزی است که هنوز واقع نشده و شهادت، چیزی است که محقق گشته است».

آفرینش

تدبیر آفرینش 2; خالق آفرینش 2; منشأ تدبیر آفرینش 7; نظام آفرینش 4

اسماوصفات

رحیم 6; عالم الغیب و الشهاده 2؛ عزیز 6

خدا

آثار رحمت خدا 7; آثار عزت خدا 7; آثار علم خدا 7; تدبیر خدا 2، 7; خالقیت خدا 2; رحمت خدا 8; علم خدا 1، 2، 3; علم غیب خدا 1، 2، 3، 9; ویژگیهای عزت خدا 8

روایت 9

شهود

مراد از شهود 9

غیب

مراد از غیب 9

مدیریت

شرایط مدیریت 5; علم در مدیریت 5

پی نوشت ها :

1 - معانی الأخبار، ص 146، ح 1; نورالثقلین، ج 3، ص 551، ح 109.