تفسیر آیات قرآن کریم – سوره سجده – آیه 24 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا وَکَانُوا بآیَاتِنَا یُوقِنُونَ

و برخی از آنان (بنی اسرائیل) را چون صبر پیشه کردند و به آیات ما یقین داشتند، پیشوایانی قرار دادیم که به امر ما [مردم را] هدایت می کردند.

1 - پیشوایانی، از میان بنی اسراییل، برای هدایت مردم، برخاستند.

لبنی إسرءیل . و جعلنا منهم أئمّة یهدون بأمرنا

2 - پیشوایان دینیِ برخاسته از قوم بنی اسراییل، هدایت کننده مردم، براساس و چهارچوب تعالیم الهی بودند.

لبنی إسرءیل . و جعلنا منهم أئمّة یهدون بأمرنا

3 - پیشوایان بنی اسراییل، مردم را به توفیق خداوند، هدایت و راهنمایی می کردند.

و جعلنا منهم أئمّة یهدون بأمرنا

برداشت بالا، بنابراین است که «أمر» در آیه، به معنای «شأن و فعل» باشد. در این صورت هدایت به امر خدا، معنای توفیق می دهد.

4 - شایسته است که رهبران دینی، جامعه را براساس قوانین وحی و در محدوده معارف دین هدایت کنند.

و جعلنا منهم أئمّة یهدون بأمرنا

5 - در میان بنی اسراییل، پیشوایان متعددی وجود داشتند که بر اساس تعالیم دینی، مردم را هدایت می کردند.

و جعلنا منهم أئمّة

6 - صبر و یقین برخی از پیروان موسی(ع) به آیات الهی، زمینه ساز گزینش آنان از سوی خدا برای پیشوایی بنی اسراییل بود.

و جعلنا منهم أئمّة ... لمّا صبروا و کانوا بأیـتنا یوقنون

بنابراین احتمال که در «لمّا» معنای جزا باشد; یعنی، آنان به رهبری انتخاب شدند، به پاداش صبری که پیشه کردند و یقینی که به آیات الهی پیدا کردند.

7 - برخورداری از روحیه صبر و بردباری و نیز یقین به آیات الهی، از شرایط رهبری و امامت دینی است.

و جعلنا منهم أئمّة ... لمّا صبروا و کانوا بأیـتنا یوقنون

«لمّا» زمانی است و دلالت می کند بر این که برگزیدگان بنی اسراییل، زمانی که به مقام صبر و یقین رسیدند، به پیشوایی انتخاب شدند و این، نشان می دهد که رهبران دینی باید چنین مقامی را برای خود تحصیل کنند و یا واجد آن دو باشند.

انسان

هدایت انسان ها 1، 2، 3

بنی اسرائیل

برگزیدگی رهبران بنی اسرائیل 6; تاریخ بنی اسرائیل 1; رهبران دینی بنی اسرائیل 1، 2، 3، 5

خدا

توفیقات خدا 3

دین

نقش دین 2، 4، 5

رهبران دینی

شرایط رهبران دینی 7; صبر رهبران دینی 7; مسؤولیت رهبران دینی 4; یقین رهبران دینی7

صبر

آثار صبر 6; اهمیت صبر 7

موسی(ع)

پیروان موسی(ع) 6

هدایت

مبانی هدایت 2، 4، 5; منشأ هدایت 3

یقین

آثار یقین به آیات خدا 6; اهمیت یقین به آیات خدا 7