تفسیر آیات قرآن کریم – سوره سبأ – آیه 9 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

أَفَلَمْ یَرَوْا إِلَی مَا بَیْنَ أَیْدیهِمْ وَمَا خَلْفَهُم مِّنَ السَّمَاء وَالْأَرْضِ إِن نَّشَأْ نَخْسفْ بهِمُ الْأَرْضَ أَوْ نُسْقِطْ عَلَیْهِمْ کِسَفًا مِّنَ السَّمَاء إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَةً لِّکُلِّ عَبْدٍ مُّنِیبٍ

آیا [کوراند] پس به آسمان و زمین که پیش رویشان و پشت سرشان است نگاه نکرده اند؟ اگر ما بخواهیم آنان را در زمین فرو می بریم یا پاره هایی از آسمان بر آنها فرو می افکنیم، بی شک در این [صحنه آفرینش] برای هر بنده بازگشت کننده ای نشانه ای [از قدرت خداوند] است.

 

1 - احاطه قدرتمندانه خداوند بر جهان هستی، دلیل توانایی او بر تحقق معاد

 

هل ندلّکم علی رجل ینبّئکم إذا مزّقتم کلّ ممزّق إنّکم لفی خلق جدید ... أفلم یروا إلی ما بین أیدیهم و ما خلفهم من السماء و الأرض

 

2 - وجود آسمان و زمین در مقابل دیدگان انسان ها، نشانه قدرت الهی است.

 

أفلم یروا إلی ما بین أیدیهم و ما خلفهم من السماء و الأرض

 

3 - استفاده از امور محسوس و قابل مشاهده، برای اثبات امور غیبی و دور از دسترس، از شیوه های تبلیغی قرآن کریم

 

رجل ینبّئکم إذا مزّقتم کلّ ممزّق إنّکم لفی خلق جدید ...أفلم یروا إلی ما بین أیدیهم و ما خلفهم من السماء و الأرض

 

4 - هشدار خداوند به کافران به عالم آخرت، مبنی بر این که آنان در احاطه کامل مأموران الهی اند.

 

الذین لایؤمنون بالأخرة ... أفلم یروا إلی ما بین أیدیهم و ما خلفهم

«فا» در «أفلم یروا» تفریع بر «بل الذین لایؤمنون...» است. توجه دادن به این که پشت سرشان آسمان و زمین است، کنایه از احاطه مأموران الهی (آسمان ـ زمین) بر آنان است.

 

5 - شگفت آور بودن انکار معاد و عالم آخرت، با توجه به مخلوق خدا بودن آسمان و زمین

 

الذین لایؤمنون بالأخرة ... أفلم یروا إلی ما بین أیدیهم و ما خلفهم

استفهام در «أفلم» تعجیبی است و دلالت می کند بر این که کفر به آخرت و انکار معاد، با توجه به این که آسمان و زمین در احاطه خدا قرار دارند، امر شگفت آوری است.

 

6 - تشویق خداوند به دقت نظر در افقهای آسمان و زمین، جهت آگاهی یافتن از قدرت خدا بر تجدید حیات مردگان

 

رجل ینبّئکم إذا مزّقتم کلّ ممزّق إنّکم لفی خلق جدید ...أفلم یروا إلی ما بین أیدیهم

«أفلم یروا» تشویق و تحریک بر اندیشیدن در آسمان ها و زمین است و این که انسان ها در احاطه آنها هستند و هیچ راه گریزی از آن نیست.

 

7 - تهدید شدن منکران معاد از سوی خداوند، به فرو بردن در زمین

 

إن نشأ نخسف بهم الأرض

 

8 - فرو کشیده شدن منکران معاد در زمین، بسته به خواست و مشیت خداوند است.

 

إن نشأ نخسف بهم الأرض

 

9 - تهدید شدن منکران معاد، به سقوط قطعه هایی از آسمان بر سرشان

 

إن نشأ ... أو نسقط علیهم کسفًا من السماء

 

10 - سقوط قطعه هایی از آسمان بر سر منکران معاد، بسته به خواست و مشیت

 

خدا است.

إن نشأ ... أو نسقط علیهم کسفًا من السماء

 

11 - در احاطه آسمان و زمین بر انسان ها، از آیه های خداوند برای هر بنده اهل انابه ای است.

 

إن فی ذلک لأیة لکلّ عبد منیب

مشارالیه «ذلک» «ما بین أیدیهم و ما خلفهم من السماء و الأرض» است. گفتنی است که «إنابة» (مصدر «منیب») به معنای رجوع کننده است و «عبد منیب» کسی است که پیوسته رو به خدا دارد.

 

12 - بندگانی که همواره در صدد بازگشت به خدایند، از آیات الهی بهره می برند.

 

إنّ فی ذلک لأیة لکلّ عبد منیب

آخرت

انذار مکذبان آخرت 4

آسمان

احاطه آسمان بر انسانها 11; عذاب با سقوط آسمان 9; منشأ سقوط آسمان 10; نقش آسمان 2

آیات خدا

آیات آفاقی 11; استفاده از آیات خدا 12; مطالعه آیات آفاقی 6

انذار

انذار از فروروی در زمین 7

بازگشت به خدا 11

بندگان خدا

فضایل بندگان خدا 12

تبلیغ

ارائه نمونه عینی در تبلیغ 3

تشبیهات قرآن

تشبیه معقول به محسوس 3

خدا

آثار مشیت خدا 8، 10; انذارهای خدا 4، 7; تشویقهای خدا 6; فروروی مکذبان خدا در زمین 8; قدرت خدا 6; نشانه های قدرت خدا 2; وسعت قدرت خدا 1

ذکر

ذکر خلقت آسمان 5; ذکر خلقت زمین 5

زمین

احاطه زمین بر انسانها 11; نقش زمین 2

عذاب

عذاب با سقوط آسمان 9

قرآن

روش بیانی قرآن 3

کارگزاران خدا 4

کافران

انذار کافران 4

معاد

انذار مکذبان معاد 7، 9; دلایل معاد 1، 6; شگفتی تکذیب معاد 5; عذاب مکذبان معاد 10