تفسیر آیات قرآن کریم – سوره سبأ – آیه 38 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَالَّذینَ یَسْعَوْنَ فِی آیَاتِنَا مُعَاجِزینَ أُوْلَئِکَ فِی الْعَذَاب مُحْضَرُونَ

و کسانی که پیشدستی کنان در [ابطال] آیات ما کوشش می کنند، اینان احضار شدگان در عذاب خواهند بود.

1 - کسانی که همواره بر ضد آیات الهی تلاش می کنند، کیفر خواهند دید.

و الذین یسعون فی ءایـتنا ... أُولـئک فی العذاب محضرون

2 - تلاش گران بر ضد آیات خدا، در پی بی اثر ساختن و از کارآیی انداختن آنها در میان مردم اند.

و الذین یسعون فی ءایـتنا معـجزین

«معاجزین» حال برای ضمیر فاعلی «یسعون» است. «معاجزین» از ریشه «عجز» است که مقابل توان و قدرت استعمال می شود (مفردات راغب) و مراد از آن در آیه شریفه، به عجز درآوردن است; یعنی، آیات را به گونه ای جلوه می دهد که از اثر ساقط شود.

3 - تلاش گران بر ضد آیات الهی، در صدد ناتوان جلوه دادن خدا هستند.

و الذین یسعون فی ءایـتنا معـجزین

متعلق «معاجزین» ذکر نشده و به قرینه «آیاتنا» می تواند خدا باشد; یعنی، آنان بر ضد آیات الهی تلاش می کنند تا از آنها برای اثبات ناتوانی خداوند استفاده کنند.

4 - حضور دائمی تلاش گران بر ضد آیات الهی در عذاب قطعی است.

و الذین یسعون فی ءایـتنا ... أُولـئک فی العذاب محضرون

«محضرون» (اسم مفعول از مصدر «احضار») به چیزی گفته می شود که همواره حاضر باشد. این نکته مستلزم حضور همیشگی و غایب نبودن در هیچ وقت است.

5 - تلاش گران بر ضد آیات قرآن، عذابی قطعی خواهند داشت.

و قال الذین کفروا لن نؤمن بهـذا القرءان ... و الذین یسعون فی ءایـتنا ... أُولـئک فی العذاب محضرون

در این که مراد از «آیات» در این آیه، مطلق آیات خدا است و یا آیه های قرآن (به قرینه این که در آیات پیشین از قرآن سخن به میان آمده است)، دو احتمال وجود دارد. برداشت یاد شده بنابر احتمال دوم است.

آیات خدا

تلاش برای بی تأثیری آیات خدا 2; تلاش توطئه گران علیه آیات خدا 2، 3; عذاب توطئه گران علیه آیات خدا 4; کیفر توطئه گران علیه آیات خدا 1

خدا

خدا و عجز 3

عذاب

جاودانان در عذاب 4

قرآن

حتمیت عذاب توطئه گران علیه قرآن 5