تفسیر آیات قرآن کریم – سوره روم – آیه 5 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

بنَصْرِ اللَّهِ یَنصُرُ مَن یَشَاء وَهُوَ الْعَزیزُ الرَّحِیمُ

به سبب نصرت خدا [او] هرکس را بخواهد یاری می کند و او است عزّتمند با رحمت.

1 - پیروزی رومیان بر ایرانیان، به امداد و نصرت الهی بود.

و هم من بعد غلبهم سیغلبون ... بنصر اللّه

بنابراین که «بنصر اللّه» متعلق به «سیغلبون» باشد، نکته یاد شده را بیان می کند.

2 - برخورداری رومیان از امدادهای الهی در نبرد پیروزمند خویش با ایرانیان، مایه سرور و شادمانی مؤمنان عصر بعثت شد.

و یومئذ یفرح المؤمنون بنصر اللّه

«بنصر اللّه» می تواند متعلق به «یفرح» در آیه قبل باشد; یعنی، مؤمنان به سبب این که پیروزی رومیان به امدادهای خداوند است، شادمان می شوند.

3 - خداوند، هرکسی را که خود بخواهد، امداد و یاری می کند

ینصر من یشاء

4 - تنها، خداوند، عزیز (پیروز شکست ناپذیر) و رحیم (مهرورز) است.

و هو العزیز الرحیم

آوردن حرف «ال» تعریف در خبر، دلالت بر حصر می کند.

5 - مشیّت خداوند در یاری انسان ها، برخاسته از عزّت و رحمت او است.

ینصر من یشاء و هو العزیز الرحیم

6 - توجّه به شکست ناپذیری خداوند و مهربانی او، برانگیزاننده امید به امدادهای الهی در دل مؤمنان است.

ینصر من یشاء و هو العزیز الرحیم

آوردن دو وصف «عزّت» و «رحمت» ـ پس از بیان امداد الهی و این که خداوند، هر کس را که بخواهد یاری خواهد کرد ـ می تواند به منظور ایجاد امید در دل مسلمانان صدر اسلام باشد که درباره خود نیز انتظار چنین امدادهایی را داشته باشند.

7 - خواست و مشیّت خداوند، مقدَّم بر عوامل مادّی است.

ینصر من یشاء و هو العزیز الرحیم

با آن که رومیان شکست خورده بودند و انتظار پیروزی سریع آنان با عوامل مادی نمی رفت، وعده پیروزی قریب الوقوع آنان به امداد الهی، حاکی از این است که خواست خداوند بر سایر عوامل حاکم است.

اسماوصفات

رحیم 4; عزیز 4

امیدواری

امیدواری به امدادهای خدا 6

خدا

آثار امدادهای خدا 1; آثار رحمت خدا 5; آثار عزت خدا 5; امدادهای خدا 2، 3; مشیت خدا 3، 5، 7; منشأ امدادهای خدا 5

ذکر

آثار ذکر رحمت خدا 6; آثار ذکر عزت خدا 6

رومیان

امداد به رومیان 1، 2; پیروزی رومیان 2; جنگ رومیان با ایرانیان 2; منشأ پیروزی رومیان 1

عوامل طبیعی

عمل عوامل طبیعی 7

مؤمنان

سرور مؤمنان صدراسلام 2