تفسیر آیات قرآن کریم – سوره روم – آیه 32 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

مِنَ الَّذینَ فَرَّقُوا دینَهُمْ وَکَانُوا شیَعًا کُلُّ حِزْبٍ بمَا لَدَیْهِمْ فَرِحُونَ

[یعنی] از آنان که دینشان را شعبه شعبه کردند و گروه گروه شدند، در حالی که هر گروهی به آنچه نزدشان است دلخوش اند.

 

1 - هر گروهی از مشرکان، برای خود، دینی انتخاب کردند و در نتیجه، گروه گروه شدند.

 

من المشرکین . من الذین فرّقوا دینهم و کانوا شیعًا

 

2 - شرک، نابود کننده مایه های قِوام وحدت اجتماعی است.

 

المشرکین . من الذین فرّقوا دینهم و کانوا شیعًا

 

3 - مشرکان مکّه، دارای گرایش ها و آیین های مذهبی مختلف بودند.

 

و لاتکونوا من المشرکین . من الذین فرّقوا دینهم

«المشرکین» به قرینه آیات قبل و سیاق، ممکن است مشرکان مکه باشد.

 

4 - باید از هرگونه اختلاف در دین و بر هم زدن وحدت اجتماعی، پرهیز کرد.

 

و لاتکونوا من المشرکین . من الذین فرّقوا دینهم و کانوا شیعًا

«من الذین فرّقوا» بدل از «من المشرکین» است. بنابراین، نهی «و لاتکونوا» آن را هم شامل می شود.

 

5 - اختلاف دینی، از عوامل دسته بندی و گروه بندی های اجتماعی است.

 

فرّقوا دینهم و کانوا شیعًا

احتمال دارد ذکر «و کانوا شیعاً» پس از «فرّقوا» به خاطر توجه به این واقعیت است که: اختلاف دینی، گروه بندی اجتماعی را به دنبال دارد.

 

6 - اختلاف در دین و ایجاد دسته بندی، امری نکوهیده و مذموم است.

 

بل اتّبع الذین ظلموا أهواءهم ... و لاتکونوا من ... الذین فرّقوا دینهم و کانوا شیعًا

 

7 - کلّیه گروه هایی که اعتقادشان براساس شرک است، بر باطل اند.

 

و لاتکونوا من المشرکین . من الذین فرّقوا دینهم

«من الذین فرّقوا دینهم» بدل از «المشرکین» است و به خاطر توجه دادن به این حقیقت آمده است که اگر چه مشرکان، عقیده واحدی ندارند و گروه های عقیدتی مختلفی اند، اما همه، مشرک اند و باید از قرار گرفتن در صف هر کدام از آنها پرهیز شود.

 

8 - قبول بخشی از دین و رها ساختن جنبه های دیگر آن، عملی مشرکانه است.

 

و لاتکونوا من المشرکین . من الذین فرّقوا دینهم و کانوا شیعًا

مراد از «دین» می تواند اسلام باشد. متفرق ساختن آن، به معنای پذیرش بخشی از آن و قبول نکردن بخشی دیگر است. لازم به ذکر است که فعل ماضی «فرّقوا» در صورت یاد شده منسلخ از زمان می باشد.

 

9 - گروه های مختلف مشرکان، به روش و آیین مخصوص خویش، شادکام و مسرور بودند.

 

کلّ حزب بما لدیهم فرحون

مراد از «کلّ حزب» به قرینه «فرّقوا» و «شیعاً» ممکن است همان مشرکان باشند.

 

10 - هر حزب و دسته ای، تنها به آنچه خود باور دارد، دل خوش و مسرور است.

 

کلّ حزب بما لدیهم فرحون

 

11 - گروه بندی و حزب گرایی، پیش درامدی بر اختلاف مذهبی است.

 

فرّقوا دینهم ... کلّ حزب بما لدیهم فرحون

احتمال دارد «کلُّ حزب ...» به منزله تعلیل برای «فرّقوا دینهم» باشد; یعنی، آنان، دین خود را تجزیه کردند و یا در دین خود، اختلاف کردند، برای این که هر گروهی آنچه را که خود دارد، آن را می پسندد.

اتحاد

موانع اتحاد 2

اختلاف

آثار اختلاف دینی 5; اجتناب از اختلاف 4; اجتناب از اختلاف دینی 4; عوامل اختلاف دینی 11; ناپسندی اختلاف دینی 6

جامعه

آسیب شناسی اجتماعی 5

حزب گرایان

سرور حزب گرایان 10

حزب گرایی

آثار حزب گرایی 10، 11

دین

تبعیض در قبول دین 8; رد بخشی از دین 8; قبول بخشی از دین 8

شرک

آثار شرک 2

عمل

عمل شرک آلود 8; عمل ناپسند 6

گروهها

بطلان گروهها ی مشرک 7

گروه بندی

آثار گروه بندی 11; گروه بندی های اجتماعی 5; ناپسندی گروه بندی 6

مشرکان

پراکندگی مشرکان 1; سرور مشرکان 9; گروههای مشرکان 1، 9

مشرکان مکه

عقیده مشرکان مکه 3