تفسیر آیات قرآن کریم – سوره روم – آیه 25 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
وَمِنْ آیَاتِهِ أَن تَقُومَ السَّمَاء وَالْأَرْضُ بأَمْرِهِ ثُمَّ إِذَا دَعَاکُمْ دَعْوَةً مِّنَ الْأَرْضِ إِذَا أَنتُمْ تَخْرُجُونَ
و از جمله نشانه های [قدرت] او این است که آسمان و زمین به فرمان او برپا هستند، آن گاه چون با یک دعوت از زمین بخواند ناگاه [از قبرها] بیرون می آیید.
1 - تداوم بقا و ثبات آسمان و زمین، از نشانه های خداوند است.
و من ءایـته أن تقوم السماء و الأرض بأمره
2 - قوام و ثبات آسمان ها و زمین، به فرمان خداوند است.
أن تقوم السماء و الأرض بأمره
3 - تمامی موجودات، در بقای خویش، نیازمند به خداوندند.
أن تقوم السماء و الأرض بأمره
«السماء و الأرض» کنایه از عالم و آفرینش است.
4 - ثبات و استقرار آسمان و زمین، به فرمان و قدرت خداوند و بدون اسباب و علل ظاهری است.
و من ءایـته أن تقوم السماء و الأرض بأمره
این که خداوند، برپایی و استقرار و ثبات آسمان و زمین را بدون اسناد به علتی ظاهری، به امر و فرمان خود معرفی می کند، حاکی است که آسمان و زمین، بدون علت ظاهری برپا هستند.
5 - خروج انسان ها از قبر در قیامت، به خواست و دعوت خداوند است.
ثمّ إذا دعاکم دعوة من الأرض إذا أنتم تخرجون
بنابر این که «من الأرض» متعلق به «تخرجون» باشد، نکته یاد شده، استفاده می شود.
6 - همه مردمان در روز قیامت، با یک ندای خداوند، به طور ناگهانی از دل خاک بیرون می آیند.
ثمّ إذا دعاکم دعوة من الأرض إذا أنتم تخرجون
7 - مردگان، در قیامت، در پاسخ به ندای خداوند برای زنده شدن، خود، از قبرها خارج می شوند.
إذا دعاکم ... إذا أنتم تخرجون
8 - معاد و حشر انسان ها در قیامت، جسمانی است.
إذا دعاکم دعوة من الأرض إذا أنتم تخرجون
«من الأرض» متعلق به «دعاکم» است، در نتیجه آنچه در دل زمین قرار دارد و بیرون می آید، امری جسمانی است.
9 - احیای زمین موات با نزول باران، دلیل قدرت خداوند بر احیای مجددانسان ها در قیامت است.
و من ءایـته ... و ینزّل من السماء ماء فیحیی به الأرض بعد موتها ... ثمّ إذا دعاکم دعوة من الأرض إذا أنتم تخرجون
10 - آسمان و زمین (هستی)، قبل از برپایی قیامت، فرو می ریزند.
تقوم السماء و الأرض بأمره ثمّ ... إذا أنتم تخرجون
«ثمّ» برای تراخی است و آورده شدن آن بین دو جمله ای که یکی درباره ثبات عالم و دیگری احیای مردگان در قیامت است، نشان می دهد که باید حادثه ای پس از قوام و ثبات عالم رخ بدهد و آنگاه فرمان حیات صادر شود. آن حادثه، به تناسب مقام، می تواند فروپاشی عالم باشد.
11 - استفاده از امور حسی و قابل درک، جهت اثبات امور غیر حسی ـ که درک اش سخت است ـ از شیوه های تبلیغی قرآن است.
و ینزّل من السماء ماء فیحیی به الأرض بعد موتها ... و من ءایـته أن تقوم السماء ... ثمّ إذا دعاکم ... إذا أنتم تخرجون
آسمان
استقرار آسمان 1; انهدام آسمان ها 10; بقای آسمان 1; منشأ استقرار آسمان 2، 4
آیات خدا
آیات آفاقی 1
انسان
حشر انسان ها 5، 6، 7، 8; خروج انسان ها از قبر 5، 6، 7
باران
فواید باران 9
تبلیغ
ارائه نمونه عینی در تبلیغ 11; روش تبلیغ 11
خدا
افعال خدا 4; دعوتهای خدا 5، 6، 7; قدرت خدا 4; نشانه های قدرت خدا 9
زمین
احیای زمین موات 9; استقرار زمین 1; انهدام زمین 10; بقای زمین 1; منشأ استقرار زمین 2، 4
قیامت
حشر در قیامت 5، 6، 7، 8; نشانه های قیامت 10
مردگان
احیای مردگان 9
معاد
دلایل معاد 9; معاد جسمانی 8
موجودات
بقای موجودات 3; نیازمندی موجودات 3
نیازها
نیاز به خدا 3
تصاویر ضمیمه
