تفسیر آیات قرآن کریم – سوره رعد – آیه ۸ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

اللّهُ یَعْلَمُ مَا تَحْمِلُ کُلُّ أُنثَی وَمَا تَغِیضُ الأَرْحَامُ وَمَا تَزْدَادُ وَکُلُّ شَیْءٍ عِندَهُ بمِقْدَارٍ

خداوند می داند آنچه را هر زن و مادینه ای آبستن است و آنچه را رحمها جذب می کنند و آنچه را می افزایند و هر چیزی در نزد او دارای اندازه ای است.

1ـ خداوند ، از ویژگیهای جنین هر زن و مادینه ای آگاه است.

الله یعلم ما تحمل کل أُنثی

مراد از «ما» به قرینه «تحمل کل اُنثی» جنین است. «اُنثی» به هر جنس ماده از انسان (زن) و غیر انسان (مادینه) گفته می شود.

2ـ خداوند ، به آنچه رحم زنان و مادینه ها برای جنین جذب می کنند آگاه است.

الله یعلم ... ما تغیض الأرحام

«غیض» به معنای کاستن و فرو بردن است که به مناسبت مورد از آن به جذب کردن تعبیر شد. و چون سخن جمله قبل درباره جنین بود معلوم می شود مقصود از آنچه رحمها جذب می کنند، جذبهایی است که در ارتباط با جنین می باشد چه آنها که در پیدایش جنین دخیل است و چه آنها که مایه رشد و نمو جنین می باشد.

3ـ خداوند ، از آنچه رحم زنان و مادینه ها برای جنین جذب نکرده و از خود دفع می کنند آگاه است.

الله یعلم ما تحمل کل أُنثی ... و ما تزداد

«ازدیاد» (مصدر تزداد) به معنای افزودن است و ضمیر در «تزداد» به ارحام باز می گردد. آنچه را رحمها می افزایند ـ که معنای عبارت «ما تزداد» است ـ می تواند ناظر به چیزهایی باشد که رحمها افزون بر نیاز جنین از خود تراوش می کنند که دفع می شود و می تواند ناظر به افزودن بر جنین باشد که مایه رشد و نمو او می شود.

4ـ خداوند به نطفه هایی که رحم زنان و مادینه ها به خود جذب می کنند تا جنین شود ، آگاه است.

الله یعلم ما تحمل کل أُنثی و ما تغیض الأرحام

5ـ خداوند به آنچه رحم زنان و مادینه ها ـ پس از جذب نطفه ـ بر آن می افزایند داناست.

الله یعلم ما تحمل کل أُنثی ... و ما تزداد

6ـ پدیده های عالم هر کدام دارای اندازه و حدّی مخصوص به خود است.

و کل شیء عنده بمقدار

7ـ خداوند ، تعیین کننده مقدار و اندازه هر موجود

و کل شیء عنده بمقدار

8ـ آنچه رحمها جذب می کنند یا بر آن می افزایند و یا از خود دفع می کنند ، دارای اندازه و مقداری مشخص است.

الله یعلم ... و کل شیء عنده بمقدار

9ـ «عن أحدهما- علیهما السلام- فی قول الله عزوجل: «یعلم ما تحمل کل اُنثی و ما تغیض الأرحام و ما تزداد» قال: الغیض کل حمل دون تسعة أشهر ،«و ما تزداد» کل شیء یزداد علی تسعة أشهر... ;(1)

از امام باقر یا امام صادق(ع) درباره سخن خدای عزوجل: «یعلم ما تحمل کل اُنثی و ما تغیض الأرحام و ما تزداد» روایت شده است که فرمود: مراد از غیض هر حملی است که کمتر از نُه ماه طول کشد و مراد از «و ما تزداد» هر حملی است که بیشتر از نُه ماه طول کشد ...».

10ـ «عن محمدبن مسلم قال: سألت أباعبدالله(ع) عن قول الله: «یعلم ما تحمل کل أُنثی و ما تغیض الأرحام»؟ قال: ما لم یکن حملاً ، «و ما تزداد» قال: الذکر و الاُنثی جمیعاً ;(2)

محمدبن مسلم گوید از امام صادق(ع) درباره سخن خدا: «یعلم ما تحمل کل أُنثی و ما تغیض الأرحام» سؤال کردم، حضرت فرمود: [مراد از ما تغیض الأرحام ]چیزی است که حمل نباشد و در مورد «و ما تزداد» فرمود: پسر و دختر هر دو می باشد».

آفرینش:

تقدیر آفرینش 6; قانونمندی آفرینش 6

بارداری:

مدت بارداری 9

جنین:

علم به جنین 2، 4، 10; علم به ویژگیهای جنین 1

خدا:

علم غیب خدا 1، 2، 3، 4، 5، 10

رحم: (زهدان)

تقدیر مجذوبات رحم (زهدان) 8; تقدیر مدفوعات رحم (زهدان) 8; علم به ویژگیهای رحم (زهدان) 2، 3، 4، 5; مجذوبات رحم (زهدان) 2، 4; مدفوعات رحم (زهدان) 3

روایت: 9، 10

موجودات:

تقدیر موجودات 7

پی نوشت ها :

1. کافی، ج 6، ص 12، ح 2 ; نورالثقلین، ج 2، ص 485، ح 31.

2. تفسیرعیاشی، ج 2، ص 205، ح 13 ; نورالثقلین، ج 2، ص 485، ح 34.