تفسیر آیات قرآن کریم- سوره حج - آیه 75 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

اللَّهُ یَصْطَفِی مِنَ الْمَلَائِکَةِ رُسُلًا وَمِنَ النَّاس إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ بَصِیرٌ

خدا از فرشتگان و از مردم رسولانی بر می گزیند، همانا خدا شنوا و بینا است.

1 - پیامبران، انسان هایی برگزیده از جانب خداوند

اللّه یصطفی ... و من الناس

«إصطفا» (مصدر «یصطفی») به معنای انتخاب کردن و برگزیدن و «ملائکة» (جمع «ملک» یا «ملئک») به معنای فرشتگان است. مقصود این که خداوند برای هدایت و راهنمایی انسان ها، از میان آنان و فرشتگان افرادی را انتخاب می کند تا فرشتگان، وحی را از خدا دریافت کنند و به پیامبران برسانند و پیامبران نیز آن را از فرشتگان بگیرند و به مردم ابلاغ کنند.

2 - پیامبران، شخصیت هایی ناب، خالص و شایسته، پیش از احراز مقام نبوت

                                                                                                                                        اللّه یصطفی ... و من الناس

«إصطفا» (مصدر «یصطفی») مشتق از «صفوة» است. و «صفوة» به معنای ناب و خالص می باشد. بنابراین معنای «اللّه یصطفی...» چنین است: «خدا از میان فرشتگان و انسان ها، افرادی ناب، خالص و شایسته را برای رسالت خویش برمی گزیند.

3 - تفاوت درجات و لیاقت فرشتگان در احراز مناصب الهی

اللّه یصطفی من الملئکة رسولاً

4 - لزوم ملاک قرار دادن لیاقت و صلاحیت افراد در اعطای مناصب و مسؤولیت های اجتماعی به آنان

اللّه یصطفی من الملئکة رسولاً و من الناس

5 - دریافت وحی توسط فرشتگان از خداوند و ابلاغ آن به پیامبران

اللّه یصطفی من الملئکة رسولاً و من الناس

6 - خدا، حامی و پشتیبان پیامبران

اللّه یصطفی ... إنّ اللّه سمیع بصیر

متعلق «سمیع» و «بصیر» حذف شده و تقدیر آن چنین است: «إنّ اللّه سمیع أقوالهم و بصیر بأعمالهم; خدا سخن مردم را می شنود و کردار آنان را می بیند». جمله یاد شده متضمن اعلام حمایت و پشتیبانی خدا از پیامبر(ص) و تهدید همه کسانی است که با آن حضرت به مخالفت برمی خاستند.

7 - اعلام حمایت و پشتیبانی همه جانبه خداوند از پیامبر(ص)

اللّه یصطفی ... إنّ اللّه سمیع بصیر

8 - خدا، سمیع (شنوا) و بصیر (بینا) است.

إنّ اللّه سمیع بصیر

9 - «عن أبی ذر (رحمة اللّه علیه) قال: قال رسول اللّه(ص)... النبیّون مأة ألف و أربعة و عشرون ألف نبیّ، قلت: کم المرسلون منهم؟ قال ثلاثمأئة و ثلاثة عشر...;

ابوذر ـ رحمة اللّه علیه ـ گوید: رسول خدا(ص) فرمود: ...پیامبران 124 هزار نفراند. گفتم: چند نفر از آنان رسول بودند؟ فرمود: 313 نفر...».(1)

اسماوصفات

بصیر 8; سمیع 8

انبیا

انبیا قبل از نبوت 2; برگزیدگی انبیا 1; تعداد انبیا 9; حامی انبیا 6; فضایل انبیا 1، 2; وحی به انبیا 5

برگزیدگان خدا 1

خدا

حمایتهای خدا 6، 7

رسولان خدا

تعداد رسولان خدا 9

روایت 9

صلاحیتها

نقش صلاحیتها 4

گزینش

ملاک گزینش 4

لیاقت

نقش لیاقت 4

محمد(ص)

حامی محمد(ص) 7

مسؤولیت

شرایط اعطای مسؤولیت 4

ملائکه

مراتب ملائکه 3; نقش ملائکه وحی 5

پی نوشت ها :

1. تفسیر برهان، ج 3، ص 104، ح 3; تفسیر برهان، ج 4، ص 452، ح 4.