تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الفتح- آیه28 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

هُوَ الَّذی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بالْهُدَی وَدینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَکَفَی باللَّهِ شَهِیدًا

 

او است آن کس که رسول خود را همراه با هدایت و دین حقّ فرستاد تا آن را بر همه دین ها پیروزی دهد و همین کافی است که خداوند گواه باشد.

 

1- خداوند، فرستنده رسول خویش (محمد(ص))، با دو ارمغانِ هدایت و دین حق

 

هو الذی أرسل رسوله بالهدی و دین الحقّ

 

2- هدایت خلق در مسیر بایسته زندگی و ارائه قوانین حق، دو هدف مهم رسالت پیامبر(ص)

 

أرسل رسوله بالهدی و دین الحقّ

 

3- حق، پایه و محور احکام و قوانین دین اسلام

 

أرسل رسوله بالهدی و دین الحقّ

 

4- قوانین حق شریعت، تبلور هدایت الهی نسبت به خلق

 

أرسل ... بالهدی و دین الحقّ

عطف «دین الحقّ» بر «الهدی» ممکن است عطف تفسیری باشد.

 

5- ارشاد و راهنمایی در پرتو قوانین حق، دارای ثمربخشی*

 

أرسل رسوله بالهدی و دین الحقّ لیظهره

برداشت بالا بدان احتمال است که هدایت امری علاوه بر دین حق باشد; یعنی، هدایت، راهنمایی و ارشاد در کنار قوانین حق، مکمل یکدیگر بوده و آثار بایسته را در پی دارند.

 

6- تعلّق اراده الهی، بر غلبه و پیروزی دین اسلام بر تمامی ادیان

 

هو الذی أرسل ... لیظهره علی الدین کلّه

 

7- وجود رهبری، نظام هدایت گری و قوانین بایسته، راز پیروزی نهایی اسلام بر سایر ادیان

 

بالهدی و دین الحقّ لیظهره علی الدین کلّه

 

8- آرمان غلبه قوانین حق (دین اسلام) بر سایر ادیان و قوانین جهان، آرمانی بس بزرگ

 

أرسل ... لیظهره علی الدین کلّه

از این که خداوند، غلبه اسلام بر سایر ادیان را به عنوان هدف عالی فرستادن رسول بیان داشته است; مطلب بالا استفاده می شود.

 

9- اسلام، دین جهانی و رسالت پیامبراکرم(ص)، رسالتی همگانی است.

 

أرسل رسوله ... لیظهره علی الدین کلّه

 

10- نوید الهی به پیامبر(ص) در شرایط سخت رسالت، درباره جهانی شدن پیام و قوانین مکتب آن حضرت

 

هو الذی أرسل رسوله بالهدی ... لیظهره

با توجه به این که آیه شریفه در شرایطی بر پیامبر(ص) نازل شده که مشرکان مکه، مانع ورود مسلمانان به مسجد الحرام بودند; برداشت بالا قابل استفاده است.

 

11- تحقق وعده خداوند، به ورود پیروزمندانه مسلمانان به مکه، گواه تحقق پذیری وعده او در غلبه اسلام بر تمامی ادیان *

 

لتدخلنّ المسجد الحرام ... هو الذی أرسل رسوله ... لیظهره علی الدین کلّه

خداوند در آیه قبل، به مؤمنان وعده داد که با ایمنی وارد مکه خواهند شد و این وعده تحقق یافت. حال در این آیه، نوید داده است که اسلام نه بر مشرکان مکه; بلکه بر تمامی ادیان غلبه خواهد کرد و این وعده، همانند وعده پیشین تحقق پذیر خواهد بود.

 

12- خداوند، والاترین گواه بر حقانیت رسالت پیامبر(ص) و غلبه اسلام بر سایر ادیان

 

هو الذی أرسل رسوله ... لیظهره علی الدین کلّه و کفی باللّه شهیدًا

تعبیر «کفی باللّه شهیداً» محتوای این آیه را تأکید کرده است.

 

13- ایمان به خداوند، مقتضی اعتماد کامل بر وعده ها و گواهی او*

 

و کفی باللّه شهیدًا

خداوند، پس از وعده به پیروزی اسلام بر سایر ادیان، فرمود: «و کفی...». این جمله ممکن است بیانگر این باشد که اگر شما به مقام الوهیت ایمان دارید، لازمه آن، اعتماد به گواهی او است.

آرزو

آرزو ی پسندیده 8; آرزو ی پیروزی اسلام 8

اسلام

جهانشمولی اسلام 9، 10; حتمیت پیروزی اسلام 11; حقانیت اسلام 3; عوامل پیروزی اسلام 7; گواهان پیروزی اسلام 12; منشأ پیروزی اسلام 6; ویژگیهای اسلام 9

اعتماد

اعتماد به گواهی خدا 13; اعتماد به وعده های خدا 13

انسان

اهمیت هدایت انسان ها 2

ایمان

آثار ایمان به خدا 13

بشارت

بشارت گسترش اسلام 10

تبلیغ

زمینه تأثیر تبلیغ 5

حق

اهمیت حق 3

خدا

آثار اراده خدا 6; بشارتهای خدا 10; حقانیت وعده های خدا 11; گواهی خدا 12; نشانه های هدایتگری خدا 4

دین

آثار حقانیت دین 5; اهمیت دین 2، 7; حقانیت دین 4

رهبری

اهمیت رهبری 7

فتح مکه

آثار فتح مکه 11

محمد(ص)

بشارت به محمد(ص) 10; جهانشمولی رسالت محمد(ص) 9; حقانیت دین محمد(ص) 1; سختی نبوت محمد(ص) 10; فلسفه نبوت محمد(ص) 2; گواهان حقانیت محمد(ص) 12; منشأ نبوت محمد(ص) 1; ویژگیهای رسالت محمد(ص) 9; هدایتگری محمد(ص) 1، 2

مسلمانان

پیروزی مسلمانان 11; ورود مسلمانان به مکه 11

هدایت

اهمیت هدایت 7