تفسیر آیات قرآن کریم – سوره العلق– آیه5- کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

عَلَّمَ الْإِنسَانَ مَا لَمْ یَعْلَمْ

و به انسان چیزهایی آموخت که نمی دانست.

1 - آموخته های انسان، هدیه خداوند و نعمت او است.

علّم الإنسـن ما لم یعلم

آیه شریفه، در مقام امتنان و برشمردن نعمت هایی است که جلوه های کرم خداوند است.

2 - ظرف معلومات انسان، در اصل آفرینش او تهی است.

ما لم یعلم

تعبیر «ما لم یعلم» (چیزی را که نمی دانست) شامل معلومات اکتسابی و غیر اکتسابی هر دو می شود.

3 - خروج انسان از نادانی، در گرو خواست خداوند و به دست او است.

علّم الإنسـن ما لم یعلم

4 - رها ساختن انسان از جهل، جلوه کرم والای خداوند است.

و ربّک الأکرم. الّذی ... علّم الإنسـن ما لم یعلم

5 - ربوبیت خداوند بر انسان، جلوه گر در آگاهی بخشیدن به او است.

و ربّک الأکرم ... علّم الإنسـن ما لم یعلم

چه این آیه خبر برای «ربّک» باشد و چه «الأکرم» خبر آن بوده و این آیه بدل برای «علّم بالقلم» قرار داده شود، برداشت یاد شده، استفاده می شود.

6 - توجه به وابستگی تمام معلومات انسان به خداوند، مایه اطمینان پیامبر(ص) به امداد الهی در توانا ساختن او بر دریافت و قرائت قرآن

اقرأ ... علّم الإنسـن ما لم یعلم

اطمینان

عوامل اطمینان 6

انسان

حقیقت علم انسان 2; منشأ علم انسان 1، 3، 5، 6

جهل

منشأ نجات از جهل 3، 4

خدا

آثار ربوبیت خدا 5; اطمینان به امدادهای خدا 6; تعالیم خدا 5; عطایای خدا 1; مشیت خدا 3; نشانه های کرامت خدا 4; نعمتهای خدا 1

ذکر

آثار ذکر نیازمندی انسان 6

محمد(ص)

اطمینان محمد(ص) 6; تلاوت قرآن محمد(ص) 6

نعمت

نعمت علم 1