تفسیر آیات قرآن کریم – سوره العلق– آیه2- کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

خَلَقَ الْإِنسَانَ مِنْ عَلَقٍ

انسان را از خون بسته ای خلق کرد.

1 - خداوند، خالق انسان ها است.

خلق الإنسـن

2 - انسان، از خون لخته آفریده شده است.

خلق الإنسـن من علق

«علق»; یعنی، مطلق خون یا خونی که به شدت سرخ است، یا خون غلیظ و یا جامد (قاموس). برخی آن را جمع «عَلَقة» دانسته اند که به اعتبار جنس بودن «الإنسان»، وصف آن قرار گرفته است. (الدرّالمصون)

3 - تکوین یافتن انسان ها از خون جامد به دست خداوند، شاهد و دلیل ربوبیت او بر آنان است.

ربّک الذی خلق . خلق الإنسـن من علق

این آیه، بدل برای جمله «خلق» در آیه قبل و توصیف «ربّک» است.

4 - آگاهی از قدرت خداوند بر آفرینش انسان از خون لخته، زمینه ساز توجه به او در آغاز هر کار است.

اقرأ باسم ربّک ... خلق الإنسـن من علق

5 - علل و عوامل طبیعی، مجرای فعل خداوند

خلق الإنسـن من علق

6 - آفرینش انسان، ممتاز و برتر از آفرینش سایر مخلوق ها است.

الذی خلق . خلق الإنسـن من علق

آیه قبل، از خالقیت خداوند سخن گفت و در این آیه، خلقت انسان به عنوان نمونه ای از مخلوقات او اختصاص به ذکر یافته است. این عنایت خاص، نشانگر برجستگی ویژه خلقت انسان است.

انسان

انسان از علقه 2، 4; خالق انسان ها 1; مراحل خلقت انسان 2; منشأ شکل گیری انسان 3; ویژگیهای خلقت انسان 6

جهان بینی

جهان بینی توحیدی 1

خدا

خالقیت خدا 1; دلایل ربوبیت خدا 3; مجاری افعال خدا 5

ذکر

آثار ذکر 4; ذکر خالقیت خدا 4; ذکر قدرت خدا 4; زمینه ذکر بسمله در کار 4

عوامل طبیعی

نقش عوامل طبیعی 5