تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الشوری – آیه11 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
فَاطِرُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ جَعَلَ لَکُم مِّنْ أَنفُسکُمْ أَزْوَاجًا وَمِنَ الْأَنْعَامِ أَزْوَاجًا یَذْرَؤُکُمْ فِیهِ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَهُوَ السَّمِیعُ البَصِیرُ
خالق آسمان ها و زمین است، برای شما از خودتان جفت هایی قرار داد و از دام ها نیز جفت هایی; شما را بدین وسیله تکثیر می کند، برای او مانندی نیست و او است شنوا و بینا.
1 - خداند، آفریننده آسمان ها و زمین
فاطر السمـوت و الأرض
2 - خلقت آسمان ها و زمین، بدون هیچ گونه سابقه و الگوی پیشین
فاطر السمـوت و الأرض
«فاطر» (از ماده «فطر»)به معنای ابداع و آفرینش بدون سابقه نیز آمده است.
3 - آسمان ها و زمین، پیش از شکل یافتن به وضع موجود به صورت توده ای واحد و متراکم بود.
فاطر السمـوت و الأرض
«فطر» (مصدر «فاطر») به معنای دریدن و جدا کردن است. به کارگیری این ماده می تواند به این مطلب اشاره داشته باشد که آسمان ها، پیش از این که به شکل فعلی در آید به صورت یک توده فشرده و متراکمی بود و سپس با انفجار عظیم از هم جدا و متفرق شد.
4 - جهان، دارای آسمان های متعدد
فاطر السمـوت
5 - آفرینش همسر برای آدمی، نعمتی خداوندی است.
جعل لکم من أنفسکم أزوجًا
با توجه به این که آیه در مقام امتنان و بیان نعمت های الهی است، برداشت بالا به دست می آید.
6 - همسانی مرد و زن در حقیقت انسانیت
جعل لکم من أنفسکم أزوجًا
ذکر «من أنفسکم» بیانگر آن است که زن و مرد از یک حقیقت هستند.
7 - زوجیت و همسری، امری الهی و در راستای منافع انسان
جعل لکم من أنفسکم أزوجًا
8 - آفرینش زن و مرد از جنس واحد، لطف الهی نسبت به آدمیان
جعل لکم من أنفسکم أزوجًا
آیه شریفه در مقام امتنان و ذکر نعمت های الهی است.
9 - آفرینش چهارپایان و جفت قرار دادن آنها، در خدمت منافع آدمی
جعل لکم ... و من الأنعـم أزوجًا
10 - بقا و ازدیاد نسل از اهداف ازدواج
جعل لکم ... أزوجًا ... یذرؤکم فیه
در برداشت یاد شده «ازدیاد نسل» از «ذرء» (مصدر «یذرء» به معنای تکثیر و افزون کردن) و «بقای نسل» از تعبیر به فعل مضارع (یذرء) ـ که بیانگر تجدد و استمرار است ـ استفاده شده است.
11 - توکل و اتّکا، تنها بر آفریدگار هستی و برآورنده نیازهای آدمی شایسته است.
علیه توکّلت ... فاطر السمـوت و الأرض جعل لکم
12 - خداوند، ذاتی بی همتا و بی مانند
لیس کمثله شیء
13 - ذات پروردگار، قابل درک و احاطه علمی برای بشر نیست.
لیس کمثله شیء
14 - مقام الوهیت، مبرّا و پیراسته از زوجیت و داشتن همانند
جعل لکم من أنفسکم أزوجًا ... لیس کمثله شیء
ذکر «لیس کمثله شیء» پس از طرح مسأله زوجیت برخی موجودات، می تواند اشعار به نفی همسر داشتن خدا داشته باشد.
15 - آفرینش جهان و ایجاد نظام زوجیت، تجلی ربوبیت بی همتای خداوند
ذلکم اللّه ربّی ... جعل لکم من أنفسکم أزوجًا
16 - خداوند، سمیع (شنوا) و بصیر (بینا) است.
هو السمیع البصیر
آسمان:
ابداع آسمان ها 2; تعدد آسمان ها 4; خالق آسمان ها 1; خلقت آسمان ها 2، 3
آفرینش:
خلقت آفرینش 15
ازدواج:
فلسفه ازدواج 10
اسماوصفات:
بصیر 16; سمیع 16
الوهیت:
الوهیت و زوجیت 14
انسان:
زوجیت انسان ها 7; منافع انسان 7، 9
توحید:
توحید ذاتی 12; نشانه های توحید ربوبی 15
توکل:
اهمیت توکل بر خدا 11; شرایط توکل 11
جهان بینی:
جهان بینی توحیدی 12
چهارپایان:
خلقت چهارپایان 9; زوجیت چهارپایان 9
خدا:
استحاله علم به ذات خدا 13; بی نظیری خدا 12; خالقیت خدا 1; نعمتهای خدا 5; ویژگیهای خدا 13
زمین:
ابداع زمین 2; خالق زمین 1; خلقت زمین 2، 3
زن:
تساوی زن و مرد 6; جنس زن 8; خلقت زن 8
زوجیت:
منشأ زوجیت 7
لطف خدا:
مشمولان لطف خدا 8
مرد:
جنس مرد 8; خلقت مرد 8
معبودراستین:
بی نظیری معبودراستین 14
موجودات:
زوجیت موجودات 15
نسل:
ازدیاد نسل 10; بقای نسل 10
نعمت:
نعمت همسر 5
تصاویر ضمیمه
