تفسیر آیات قرآن کریم – سوره منافقون – آیه11 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَلَن یُؤَخِّرَ اللَّهُ نَفْسًا إِذَا جَاء أَجَلُهَا وَاللَّهُ خَبیرٌ بمَا تَعْمَلُونَ

و خداوند هرگز [مرگ] کسی را وقتی که اجلش رسیده باشد به تأخیر نمی اندازد; و خدا به آنچه می کنید آگاه است.

1 - درخواست مهلت، هر چند اندک به هنگام فرارسیدن مرگ فایده ندارد.

فیقول لولا أخّرتنی إلی أجل قریب ... و لن یؤخّر اللّه نفسًا إذا جاء أجلها

2 - زندگی دنیایی، انسان ناپایدار است.

و لن یؤخّر اللّه نفسًاإذا جاء أجلها

3 - مرگ، سرنوشت حتمی همه انسان ها

و لن یؤخّر اللّه نفسًا إذا جاء أجلها

4 - هرکس، دارای اجل (زمان مردن) معینی است که فرا خواهد رسید.

و لن یؤخّر اللّه نفسًا إذا جاء أجلها

5 - در صورت فرارسیدن اجل هرکس، مرگش قطعی است.

و لن یؤخّر اللّه نفسًا إذا جاء أجلها

6 - مرگ انسان ها، در اختیار خداوند است.

و لن یؤخّر اللّه نفسًا إذا جاء أجلها

7 - خداوند، هیچ کس را پس از فرارسیدن مرگش، مهلت نمی دهد.

و لن یؤخّر اللّه نفسًا إذا جاء أجلها

8 - آگاهی گسترده و همه جانبه خداوند، به اعمال انسان

و اللّه خبیر بما تعملون

9 - نیک بختی یا بدبختی انسان پس از مرگ، در گرو اعمال خوب یا بد او است.

و لن یؤخّر اللّه ... و اللّه خبیر بما تعملون

10 - توجه و اذعان به آگاهی همه جانبه خداوند به اعمال مردمان، برانگیزاننده انسان به کارهای نیک و پرهیز از کارهای ناپسند

و اللّه خبیر بما تعملون

11 - «عن أبی جعفر(ع) فی قول اللّه: «و لن یؤخّر اللّه نفساً إذا جاء أجلها» قال: إنّ عنداللّه کُتُباً مرقومةً یقدّم منها ما یشاء و یؤخّر ما یشاء فإذا کان لیلة القدر أنزل اللّه فیها کلَّ شیء یکون إلی لیلة مثلها فذلک قوله: «و لن یؤخّر اللّه نفساً إذا جاء أجلها» إذا أنزله و کتبه کتّاب السماوات و هو الذی لایؤخّره;(1)

از امام باقر(ع) درباره سخن خداوند: «و لن یؤخّر اللّه نفساً إذا جاء أجلها» روایت شده که فرمود: نزد خداوند کتاب هایی است [که حوادث آینده] در آنها نوشته شده [و آن حوادث قطعی نیست]. خداوند هر چه را از آن بخواهد، مقدم می آورد و هر چه را بخواهد تأخیر می اندازد. پس چون شب قدر فرا رسد، آنچه را که تا شب قدر سال بعد باید واقع شود، نازل می کند [و حتمی می سازد] و این است سخن خدا: «و لن یؤخّر اللّه نفساً إذا جاء أجلها»; یعنی، آن گاه که خداوند اجل را [در شب قدر] نازل کرد و کاتبان آسمان آن را ثبت کردند، آن همان است که به تأخیر نمی اندازد».

اجل

اجل مسمی 4، 5، 11

انسان

اجل انسان ها 3، 4، 11; فرجام انسان ها 3

انگیزش

عوامل انگیزش 10

خدا

اختصاصات خدا 6; علم خدا به اعمال 8; مهلتهای خدا7; وسعت علم خدا 8

ذکر

آثار ذکر علم خدا 10

روایت 11

زندگی

ناپایداری زندگی دنیوی 2

سعادت

عوامل سعادت اخروی 9

شقاوت

عوامل شقاوت اخروی 9

عمل

آثار عمل ناپسند 9; زمینه اجتناب از عمل ناپسند 10

عمل صالح

آثار عمل صالح 9; زمینه عمل صالح 10

مرگ

استمهال هنگام مرگ 7; بی تأثیری استمهال هنگام مرگ 1; حتمیت مرگ 3، 5، 11; منشأ مرگ 6; وقت مرگ 4

پی نوشت ها :

1. تفسیر قمی، ج 2، ص 371; نورالثقلین، ج 5، ص 337، ح 22.