تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الحد ید – آیه 28 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

یَا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَآمِنُوا برَسُولِهِ یُؤْتِکُمْ کِفْلَیْنِ مِن رَّحْمَتِهِ وَیَجْعَل لَّکُمْ نُورًا تَمْشُونَ بهِ وَیَغْفِرْ لَکُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ

ای کسانی که ایمان آورده اید! از خدا پروا داشته باشید و[ چنان که باید] به رسول او ایمان بیاورید تا دو سهم از رحمت خود به شما عطا کند، و برای شما نوری قرار دهد که بهوسیله آن راه سپرید و شما را بیامرزد و خدا آمرزگار و رحیم است.

 

1 - توصیه مؤمنان، از سوی خداوند به رعایت تقوای الهی و پایدار ماندن بر ایمان به پیامبراکرم(ص)

 

یـأیّها الذین ءامنوا اتّقوا اللّه و ءامنوا برسوله

امر «آمنوا برسوله» ـ با توجه به این که خطاب در آن متوجه کسانی است که به پیامبراکرم(ص) ایمان دارند ـ امر به تحصیل ایمان نیست; بلکه توصیه است به این که بر آن ایمان باقی بمانند و آن را از دست ندهند.

 

2 - حضرت محمد(ص)، رسول خدا و پیام آور او است.

 

اتّقوا اللّه و ءامنوا برسوله

 

3 - تقواپیشگی، در صورتی ارزشمند است که با پیروی کامل از دستورات، سیره و سلوک پیامبراکرم(ص) همراه باشد.

 

یـأیّها الذین ءامنوا اتّقوا اللّه و ءامنوا برسوله

برخی از مفسران، مقصود از «آمنوا برسوله» را، تبعیت تام و اطاعت کامل از پیامبراکرم(ص) دانسته اند; به دلیل آن که خطاب در آن متوجه کسانی است که به خدا و رسول او ایمان دارند. بر این اساس، عطف «آمنوا برسوله» بر «اتّقوا اللّه» بیانگر برداشت یاد شده است.

 

4 - ایمان، دارای درجات و مراتب متفاوت است.

 

یـأیّها الذین ءامنوا اتّقوا اللّه و ءامنوا برسوله

با توجه به توضیح برداشت قبل، باید گفت که امر «اتّقوااللّه...» توصیه به این است که مؤمنان باید خود را از مرتبه ای که در آن قرار دارند، بالا بکشند و با پیشه کردن تقوای الهی و اطاعت کامل از پیامبراکرم(ص)، خود را به مرتبه کمال ایمان ارتقا دهند. برداشت یاد شده مستفاد از این معنا است.

 

5 - پیشه کردن تقوای الهی و پیروی تام از دستورات، سیره و سلوک پیامبراکرم(ص)، نشانه ایمان راستین و کامل

 

یـأیّها الذین ءامنوا اتّقوا اللّه و ءامنوا برسوله

 

6 - دستیابی به دو بهره کافی از رحمت الهی، وعده خدا به مؤمنانی است که تقواپیشه کنند و از پیامبراکرم(ص) پیروی کامل نمایند.

 

یـأیّها الذین ءامنوا اتّقوا ... یؤتکم کفلین من رحمته

«کفل» (مفرد «کفلین») به معنای حظ و بهره ای است که کفایت می کند (مفردات راغب). گفتنی است که «یؤتکم...» جواب برای شرط مقدر می باشد و تقدیر آن چنین است: «إن تتّقوا و تؤمنوا برسوله یؤتکم کفلین من رحمته» (اگر تقوا پیشه کنید و از رسول او تبعیت کامل نمایید، از رحمت خود به شما دو بهره کافی خواهد داد).

 

7 - رعایت تقوای الهی و ایمان راستین به پیامبراکرم(ص) (تبعیت کامل از آن حضرت)، موجب دسیابی انسان به رحمت گسترده الهی; هم در دنیا و هم در آخرت

 

اتّقوا اللّه و ءامنوا برسوله یؤتکم کفلین من رحمته

برداشت یاد شده بدان احتمال است که مقصود از دو بهره (کفلین) یکی بهره دنیوی و دیگری بهره اخروی باشد. ذکر این نکته ضروری است که اضافه در «رحمته» تشریفیّه و بیانگر آن است که رحمتی که مؤمنان راستین در دنیا و آخرت از آن بهره مند می شوند، رحمتی ویژه و گسترده است.

 

8 - انسان، جهت گذار سالم از مسیر زندگی دنیوی و به بیراهه نیفتادن، به نوری هدایت کننده در وجود خود نیازمند است.

 

و یجعل لکم نورًا تمشون به

برداشت یاد شده در صورتی استفاده می شود که مراد از «تمشون» طی کردن مسیر زندگی دنیوی باشد.

 

9 - ایمان و تقوا، سبب می شود که خداوند، در درون انسان نوری قرار دهد که با آن بتواند راه درست را تشخیص داده و مسیر زندگی را سالم طی کند.

 

و یجعل لکم نورًا تمشون به

جمله «یجعل لکم...» (نظیر جمله پیشین) جواب برای شرط مقدر است. تقدیر آن چنین می شود: «إن تتّقوا و تؤمنوا برسوله یجعل لکم نوراً تمشون به».

 

10 - انسان، برای گذار از ظلمات قیامت، باید از خود نوری داشته باشد که راه را برای او روشن کند.

 

و یجعل لکم نورًا تمشون به

برداشت یاد شده بدان احتمال است که مراد از «تمشون»، پیمودن راه در عرصه قیامت باشد.

 

11 - خداوند، در قیامت به مؤمنان تقواپیشه نوری عطا خواهد کرد که در پرتو آن از ظلمات قیامت گذر کنند.

 

و یجعل لکم نورًا تمشون به

 

12 - مؤمنان تقواپیشه، مشمول مغفرت و آمرزش خداوند در قیامت

 

یـأیّها الذین ءامنوا اتّقوا ... و یغفر لکم

 

13 - خداوند، «غفور» (خطاپوش) و «رحیم» (مهربان) است.

 

و اللّه غفور رحیم

آمرزش

مشمولان آمرزش 12

ارزشها

ملاک ارزشها 3

اسماوصفات

رحیم 13; غفور 13

اطاعت

آثار اطاعت از محمد(ص) 6; اهمیت اطاعت از محمد(ص) 3، 5

انسان

نیازهای معنوی انسان 8

ایمان

آثار ایمان 9; آثار ایمان به محمد(ص) 7; استقامت در ایمان 1; اهمیت ایمان به محمد(ص) 1; مراتب ایمان 4; نشانه های ایمان 5

تقوا

آثار تقوا 6، 7، 9; اهمیت تقوا 1، 5; ملاک ارزش تقوا 3

حق

زمینه تشخیص حق 9

خدا

آمرزشهای خدا 12; توصیه های خدا 1; وعده های خدا 6

رحمت

زمینه رحمت 6; زمینه رحمت اخروی 7; زمینه رحمت دنیوی 7

رسولان خدا 2

قلب

عوامل نورانیت قلب 9

قیامت

تاریکی قیامت 10، 11

لطف خدا

مشمولان لطف خدا 11

مؤمنان

آثار نورانیت اخروی مؤمنان 11; آمرزش اخروی مؤمنان 12; توصیه به مؤمنان 1; فضایل اخروی مؤمنان 11، 12; وعده به مؤمنان 6

متقین

آثار نورانیت اخروی متقین 11; آمرزش اخروی متقین 12; فضایل اخروی متقین 11، 12

محمد(ص)

مقامات محمد(ص) 2; نبوت محمد(ص) 2

نورانیت

آثار نورانیت اخروی 10

نیازها

نیاز به هدایت 8