تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الحجرات- آیه17 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

یَمُنُّونَ عَلَیْکَ أَنْ أَسْلَمُوا قُل لَّا تَمُنُّوا عَلَیَّ إِسْلَامَکُم بَلِ اللَّهُ یَمُنُّ عَلَیْکُمْ أَنْ هَدَاکُمْ لِلْإِیمَانِ إِن کُنتُمْ صَادقِینَ

 

آنان بر تو منّت می گذارند که تسلیم شده اند بگو: تسلیم شدن خود را بر من منّت مگذارید; بلکه خدا بر شما منّت می گذارد که شما را به ایمان راهنمائی کرده است اگر [در ادّعای خود] راستگو باشید.

 

1 - منّت گذاری بی جای اعراب بر پیامبر(ص)، به سبب اسلام آوردن خود

 

یمنّون علیک أن أسلموا

 

2 - ساحت مسلمانان واقعی، دور از منت نهادن بر پیامبر(ص) به سبب اسلامشان

 

قالت الأعراب ءامنّا ... یمنّون علیک أن أسلموا

 

3 - پیامبر(ص) مأمور عدم پذیرش منت مسلمانان در مورد اسلام آوردنشان

 

یمنّون علیک ... قل لا تمنّوا علیّ إسلـمکم

 

4 - مسلمانان، مورد نهی الهی از منت نهادن اسلام خویش بر پیامبر(ص)

 

قل لا تمنّوا علیّ إسلـمکم

 

5 - مؤمنان، مرهون منت خداوند در ره یابی به ایمان

 

بل اللّه یمنّ علیکم أن هدیـکم للإیمـن

 

6 - منت نهادن بر پیامبر(ص)، به منزله منت نهادن بر خداوند است.

 

یمنّون علیک ... بل اللّه یمنّ علیکم

اعراب، بر پیامبر(ص) منت می نهادند; ولی خداوند پاسخ آنان را به گونه ای داده است که گویی آنان بر او منت نهاده اند.

 

7 - هدایت انسان به سوی ایمان، براساس تفضل الهی نسبت به او است; نه استحقاق وی

 

بل اللّه یمنّ علیکم أن هدیـکم للإیمـن

امتنان در جایی صورت می گیرد که فرد حقی نداشته باشد; بلکه فعل در حق او صرفاً از روی تفضل صادر شده باشد.

 

8 - انسان، خود بهرهور از ثمرات ایمان، و خداوند بی نیاز از ایمان وی

 

یمنّون علیک ... قل لاتمنّوا ... بل اللّه یمنّ علیکم أن هدیـکم للإیمـن

 

9 - ایمان، دارای ارزش واقعی و شایان امتنان و نه صرف تسلیم در برابر قدرت دین*

 

یمنّون علیک أن أسلموا ... بل اللّه یمنّ علیکم أن هدیـکم للإیمـن

از این که خداوند در مورد هدایت به ایمان، امتنان فرموده است ـ و نه اسلام ـ می توان به مطلب بالا ره برد.

 

10 - تأکید خداوند، بر عدم صداقت اعراب بدوی در ادعای ایمان

 

بل اللّه یمنّ علیکم أن هدیـکم للإیمـن إن کنتم صـدقین

تعبیر «إن کنتم صـدقین» در حقیقت ایمان اعراب را زیر سؤال برده است; یعنی، شما صادق نیستید و چنان که قبلاً یادآور شدیم، شما تنها تسلیم شده اید; ولی ایمان نیاورده اید. بر فرض که واقعاً ایمان آورده باشید، شایسته این است که خدا بر شما منت نهد; نه شما بر او.

ادعا

ادعا ی باطل 10

اسلام

تاریخ صدر اسلام 1

ایمان

آثار ایمان 8; ارزش ایمان 9; اهمیت ایمان 9; منشأ ایمان 5، 7

بادیه نشینان

ادعاهای بادیه نشینان صدراسلام 10; اسلام بادیه نشینان صدراسلام 1 امتنان بادیه نشینان صدراسلام 1; دروغگویی بادیه نشینان صدراسلام 10; روش برخورد بادیه نشینان صدراسلام 1

خدا

آثار امتنان خدا 5; آثار فضل خدا 7; بی نیازی خدا 8; توصیه های خدا 10; منت بر خدا 6; نواهی خدا 4

سنت

ملاک سنت 9

محمد(ص)

آثار منت بر محمد(ص) 6; تکلیف محمد(ص) 3; منت بر محمد(ص) 1، 2; نهی از منت بر محمد(ص) 4

مسلمانان

تکلیف مسلمانان 4; تنزیه مسلمانان 2; رد امتنان مسلمانان 3; مسلمانان و منت 2