تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الحجرات- آیه3 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

إِنَّ الَّذینَ یَغُضُّونَ أَصْوَاتَهُمْ عِندَ رَسُولِ اللَّهِ أُوْلَئِکَ الَّذینَ امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوَی لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ عَظِیمٌ

 

همانا کسانی که صداهایشان را نزد رسول خدا پایین می آورند، اینانند که خدا قلب هایشان را برای [حصول] تقوا امتحان [و خالص] کرده است، برای آنها است آمرزش و پاداشی بزرگ

 

1 ـ نرمش در گفتار و رعایت ادب در محضر رسول خدا(ص)، نشانه توفیق یافتگان در آزمون تقوا

 

إنّ الذین یغضّون ... أولـئک الذین امتحن اللّه قلوبهم للتقوی

 

2ـ تقوا، مستلزم تواضع و احترام نسبت به پیامبر(ص) و رهبری الهی

 

إنّ الذین یغضّون ... أولـئک الذین امتحن اللّه قلوبهم للتقوی

 

3 ـ مؤمنان، مورد تشویق خداوند به رعایت حرمت محضر پیامبر(ص) در عالی ترین سطح

 

إنّ الذین یغضّون أصوتهم عند رسول اللّه أولـئک الذین امتحن اللّه قلوبهم للتقوی

از این که در آیه شریفه، موضوع فروهشتن صدا و نرمش در گفتار مطرح شده است; به طریق اولی لزوم رعایت ادب در حرکات، رفتار و محتوای سخن استفاده می شود و توصیه به فروهشتن صدا نظیر «و لاتقل لهما أفّ» می باشد که مراتب بالاتر را از باب اولویت شامل می شود.

 

4 ـ انتساب پیامبر(ص) به خداوند، راز حرمت والای آن حضرت

 

إنّ الذین یغضّون أصوتهم عند رسول اللّه

از این که خداوند به جای آوردن نام پیامبر(ص)، به شخصیت حقوقی آن حضرت و وصف «رسول اللّه» تصریح کرده است، مطلب بالا استفاده می شود.

 

5 ـ مؤمنان، تحت تمرین و آزمون الهی، برای رسیدن به رشد و مرتبه تقوا

 

أولـئک الذین امتحن اللّه قلوبهم للتقوی

بدیهی است که امتحان و آزمون در مورد خداوند، به معنای حقیقی آن نیست. در نتیجه مراد از امتحان، پدید آوردن زمینه های رشد و تعالی است و لام «للتقوی» برای بیان هدف و نتیجه است.

 

6 ـ غفران الهی و پاداش عظیم او، در انتظار رعایت کنندگان ادب و احترام محضر پیامبر(ص)

 

لهم مغفرة و أجر عظیم

 

7 ـ تقوای قلبی و درونی، مرتبه والای ایمان

 

یـأیّها الذین ءامنوا ... إنّ الذین یغضّون ... أولـئک الذین امتحن اللّه قلوبهم للتقوی

با توجه به این که خطاب این آیه به همه مؤمنان است و از آن میان، برخی از مؤمنان به داشتن تقوای قلبی و درونی توصیف شده اند، مطلب بالا استفاده می شود.

 

8 ـ عدم تنافی ایمان و تقوا، با وجود بعضی از خطاها و کاستی های قابل غفران در زندگی فرد

 

الذین امتحن اللّه قلوبهم للتقوی لهم مغفرة

نوید به مغفرت، در جایی مفید خواهد بود که لغزش و یا احتمال لغزش، وجود داشته باشد.

 

9 ـ برخورداری از تقوای الهی، زمینه ساز غفران و پاداش عظیم خداوند

 

امتحن اللّه قلوبهم للتقوی لهم مغفرة و أجر عظیم

 

10 ـ پاداش های الهی به مؤمنان، دارای مراتب

 

أجر عظیم

آمرزش

زمینه آمرزش 6، 9

امتحان

امتحان با تقوا 1; فلسفه امتحان 5; نشانه های موفقیت در امتحان 1

ایمان

ایمان و خطا 8; مراتب ایمان 7

پاداش

زمینه پاداش 6، 9; مراتب پاداش 10

تقوا

آثار تقوا 2، 9; اهمیت تقوا 5، 7; تقوا و خطا 8

تکامل

عوامل تکامل 5

خدا

امتحانهای خدا 5; تشویقهای خدا 3

رهبران دینی

زمینه احترام رهبران دینی 2; زمینه تواضع با رهبران دینی 2

گناهان

گناهان قابل آمرزش 8

مؤمنان

امتحان مؤمنان 5; پاداش مؤمنان 10; تربیت مؤمنان 5; تشویق مؤمنان 3

محمد(ص)

آثار احترام به محمد(ص) 1; اهمیت احترام محمد(ص) 3; پاداش احترام محمد(ص) 6; زمینه احترام محمد(ص) 2; زمینه تواضع با محمد(ص) 2; فضایل محمد(ص) 4; منشأ احترام محمد(ص) 4; نرمی در سخن با محمد(ص) 1