تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الجاثیه- آیه9 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَإِذَا عَلِمَ مِنْ آیَاتِنَا شَیْئًا اتَّخَذَهَا هُزُوًا أُوْلَئِکَ لَهُمْ عَذَابٌ مُّهِینٌ

و هرگاه از آیات ما چیزی بداند آن را به استهزا می گیرد، اینان عذابی ذلّت آور خواهند داشت.

1 - آگاهی اندک و سطحی کافران از قرآن، دستمایه آنان برای تمسخر آیات الهی

و إذا علم من ءایـتنا شیـًا اتّخذها هزوًا

کلمه «شیئاً»، اندک و ناچیز بودن اطلاعات کافران را افاده می کند.

2 - برخورد استهزا آمیز با آیات الهی، دارای ریشه در خصلت های استکباری *

یصرّ مستکبرًا ... اتّخذها هزوًا

از ارتباط این آیه با آیه قبل، مطلب بالا استفاده می شود.

3 - استکبار و خودبرتربینی در دنیا، درپی دارنده عذابی خفت بار و خوارکننده در آخرت

لهم عذاب مهین

4 - تناسب عذاب اخروی انسان، با عملکرد دنیوی او *

یصرّ مستکبرًا ... اتّخذها هزوًا أُولـئک لهم عذاب مهین

«عذاب مهین» برای مستکبران استهزاگر به آیات الهی، پاسخ خداوند به عملکرد زشت آنان در تحقیر و استهزای آیات او است. بنابراین احتمالاً می توان نتیجه گرفت که نوعی همگونی، میان نوع عذاب و کیفیت عمل انسان وجود دارد.

5 - دروغ پردازانِ گناه پیشه، دارای فرجامی خفّت بار و آکنده از ذلت

ویل لکلّ أفّاک أثیم ... أُولـئک لهم عذاب مهین

6 - انکار و استهزا نسبت به آیات الهی، پس از علم به آنها، درپی دارنده کیفر اخروی

و إذا علم ... لهم عذاب مهین

7 - نقّادان و عیب جویان آیات الهی، دارای آگاهی های محدود و نگرش های جزیی و نارسا نسبت به آن

و إذا علم من ءایـتنا شیـًا اتّخذها هزوًا

8 - آگاهی اندک و غیرجامع نسبت به مفاهیم دینی، زمینه مواجهه منفی با آنها*

و إذا علم من ءایـتنا شیـًا اتّخذها هزوًا

آیات خدا

آثار استهزای آیات خدا 6; آثار تکذیب آیات خدا 6; زمینه استهزای آیات خدا 1; محدوده علم استهزاگران آیات خدا 7; منشأ استهزای آیات خدا 2

استکبار

آثار استکبار 2، 3

دروغگویان

فرجام دروغگویان 5

دین

زمینه تکذیب دین 8

عذاب

تناسب عذاب با عمل 4; عذاب ذلت بار 3; مراتب عذاب 3; موجبات عذاب اخروی 3

علم

آثار ضعف علمی 8

فرجام

فرجام ذلت بار 5

کافران

آثار سطحی نگری کافران 1; استهزای کافران 1

کیفر

موجبات کیفر اخروی 6

گناهکاران

فرجام گناهکاران 5