تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الدخان- آیه9 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

بَلْ هُمْ فِی شَکٍّ یَلْعَبُونَ

[کافران این را باور ندارند] بلکه آنان در شکّی [عمیق] به بازی مشغول اند.

1- کافران و منکران وحی، گرفتار بازی در فضای شک و تردید

بل هم فی شکّ

این آیه در حقیقت پاسخی به این پرسش است که: چرا علی رغم دلایل روشن بر حقانیت وحی و رسالت پیامیران، گروهی به کفر و انکار وحی می گرایند؟

2- جدی نگرفتن حقایق و برخورد بازیگرانه با هستی، ریشه حق ناپذیری منکران وحی و رسالت

بل هم فی شکّ یلعبون

تعبیر «یلعبون» بیانگر این نکته است که کافران، علاوه بر سست اندیشی، گرفتار نوعی بازیگری و دلبستگی کودکانه به مظاهر مادی و جدی نگرفتن حقایق هستند.

3- مخالفت با پیام اصول وحی، ریشه در انحرافات روحی و روانی فرد دارد; نه پیچیدگی و ابهام مفاهیم آن.

بل هم فی شکّ یلعبون

«شک» و «لعب» ـ آن هم شکی که دستمایه بازی و سرگرمی و بحث و لجاج قرار گیرد ـ از موانع رسیدن به حق و اقرار به آن می باشد و ویژگی چنین شکی، بیماری روحی است.

4- سرگرمی در میدان تردید و توقف در وادی شک و مصمم نبودن برای رسیدن به یقین، مایه محرومیت انسان از درک پیام مستدل وحی

إن کنتم موقنین ... بل هم فی شکّ یلعبون

تعبیر «فی شکّ» استقرار در شک را می رساند; به علاوه آن که «یلعبون» آن را تأکید می کند. از مقابله این آیه با «إن کنتم موقنین»، مطلب بالا استفاده می شود.

5- ماندگار شدن در شک و تردید نسبت به حقایق دین، سرچشمه نگاه بازیگرانه به هستی و انسان

إن کنتم موقنین ... فی شکّ یلعبون

6- زندگی، تلاش و استدلال های منکران وحی، حرکتی بازیگرانه و فاقد بنیادهای متقن

فی شکّ یلعبون

آفرینش

بازی با آفرینش 2

بیماری

آثار بیماری روانی 3

پوچگرایی

منشأ پوچگرایی 5

حق

آثار حق ناپذیری 2

دین

آثار شک در دین 5; آسیب شناسی دینی 4

شک

آثار شک 4

کافران

شک کافران 1

گمراهی

آثار گمراهی 3

نبوت

حق ناپذیری مکذبان نبوت 2

وحی

بی منطقی استدلال مکذبان وحی 6; بی منطقی تلاش مکذبان وحی 6; بی منطقی زندگی مکذبان وحی 6; حق ناپذیری مکذبان وحی 2; شک مکذبان وحی 1; منشأ مخالفت با وحی 3; موانع فهم وحی 4