تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الجاثیه- آیه14 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

قُل لِّلَّذینَ آمَنُوا یَغْفِرُوا لِلَّذینَ لا یَرْجُون أَیَّامَ اللَّهِ لِیَجْزیَ قَوْمًا بما کَانُوا یَکْسبُونَ

 

به آنان که ایمان آورده اند بگو: تا از کسانی که انتظار و توقّع روزهای [عقوبت] خدا را ندارند، بگذرند تا [خداوند] هر قومی را [چه شما و چه آنان ]در برابر آنچه کسب می کرده اند جزا دهد.

 

1 - خداوند مؤمنان مکه را به صبر در برابر حرکات ناشایست مشرکان و عفو از خطاکاری آنان فرمان داد.

 

قل للذین ءامنوا یغفروا للذین لایرجون أیّام اللّه

با توجه به این که این آیات در مکه نازل شده، به دست می آید که این فرمان در مقطع قبل از هجرت بوده است و منظور از «الذین لایرجون...» مشرکان اند.

 

2 - دستیابی به اهداف دینی، محتاج به صبر و شکیبایی و پرهیز از حرکت های شتابزده است.

 

اللّه الذی سخّر لکم ... و سخّر لکم ما فی السمـوت ... قل للذین ءامنوا یغفروا

 

3 - پیامبر(ص)، راهنما و راهبر مؤمنان در حوزه اندیشه و رفتار

 

تلک ءایـت اللّه نتلوها علیک ... قل للذین ءامنوا یغفروا

 

4 - مسلمانان در مکه، مواجه با حرکت های ایذایی و خصمانه مشرکان و در اندیشه مقابله با آنان

 

قل للذین ءامنوا یغفروا للذین لا یرجون أیّام اللّه

فرمان الهی به غفران و چشم پوشی، از دو واقعیت تاریخی خبر می دهد: 1ـ حرکت های ایذایی مشرکان مکه; 2ـ راه یافتن اندیشه انتقام و مقابله به مثل در ذهن مؤمنان.

 

5 - رهنمود الهی به مؤمنان، برای پرهیز از درگیری با جبهه کفر پیش از استحکام قوا و اقتدار کامل *

 

قل للذین ءامنوا یغفروا للذین لایرجون أیّام اللّه

با توجه به مکی بودن آیه و شرایط سخت و امکانات محدود مؤمنان در آن مقطع، از آیه شریفه استفاده می شود که فرمان شکیبایی و پرهیز از درگیری، ناظر به شرایط ویژه آن مقطع تاریخی بوده است.

 

6 - «أیام اللّه»، روزهای ظهور عینی حاکمیت و اقتدار خداوند و انتقام از کافران

 

لایرجون أیّام اللّه لیجزی قومًا

از اضافه «ایّام» به «اللّه»، استفاده می شود که روزهای مورد نظر، ایّام ویژه ای است که با سایر روزها تفاوت دارد و اراده الهی در آن ظهور و بروز خاصی می یابد. با توجه به جمله «لیجزی...» ممکن است چنین برداشت شود که «أیّام اللّه» روزهایی است که خداوند از کافران انتقام می گیرد.

 

7 - ناباوری کافران به روزهای تحقق وعده ها و وعیدهای خداوند، عامل حق ستیزی آنان *

 

یغفروا للذین لایرجون أیّام اللّه

از این که خداوند از مشرکان و حالت روحی شان با عنوان «لایرجون أیّام اللّه» یاد فرموده; استفاده می شود که ایمان نداشتن آنان به وعده ها و وعیدهای خداوند، عامل ستیزه گری آنان با مؤمنان بوده است.

 

8 - مؤمنان، امیدوار به «أیّام اللّه» و آرزومند تحقق و فرارسیدن آن

 

قل للذین ءامنوا یغفروا للذین لایرجون أیّام اللّه

از تقابل میان «الذین آمنوا» با «الذین لایرجون...»، استفاده می شود که مؤمنان برخلاف کافران امیدوار به «أیّام اللّه» بوده و آرزومند تحقق آن می باشند.

 

9 - خداوند، پاداش دهنده و مجازات کننده ملت ها، براساس عملکرد خود آنان

 

لیجزی قومًا بما کانوا یکسبون

«قوماً» ممکن است به تمامی ملت ها (اعم از مؤمن و کافر) نظر داشته باشد.

 

10 - باور مؤمنان به مجازات حتمی کافران از سوی خداوند، مانع اقدام های شتابزده آنان در مقابله با کافران

 

یغفروا ... لیجزی قومًا بما کانوا یکسبون

«لام» در «لیجزی» برای تعلیل است و فلسفه امر به خویشتن داری مؤمنان در برابر کافران را بیان می کند.

 

11 - استمرار و اصرار ملت ها بر انحراف و حق ستیزی، عامل مجازات آنان از سوی خداوند

 

لیجزی قومًا بما کانوا یکسبون

تعبیر «کانوا یکسبون» استمرار را می رساند و برداشت بالا در صورتی استفاده می شود که «قوماً» نظر به کافران و منکران «أیّام اللّه» داشته باشد.

اسلام

تاریخ صدر اسلام 4

اقوام

آثار حق ستیزی اقوام 11; عوامل کیفر اقوام 11

امیدواری

امیدواری به ایام الله 8

ایام الله

نقش ایام الله 6

ایمان

آثار ایمان 10; آثار بی ایمانی 7

پاداش

هماهنگی پاداش با عمل 9

حق

اصرار بر حق ستیزی 11; عوامل حق ستیزی 7

خدا

اقتدار خدا 6; انتقامهای خدا 6; اوامر خدا 1; بی ایمانی به وعده های خدا 7; بی ایمانی به وعیدهای خدا 7; پاداشهای خدا 9; توصیه های خدا 5; ظهور حاکمیت خدا 6; کیفرهای خدا 9، 10

دینداری

شرایط دینداری 2; صبر در دینداری 2

صبر

آثار صبر 2

عجله

اجتناب از عجله 2

کافران

اجتناب از مقابله با کافران 5; انتقام از کافران 6; حتمیت کیفر کافران 10; حق ستیزی کافران 7; موانع تعجیل در مبارزه با کافران 10

کیفر

هماهنگی کیفر با گناه 9

گمراهی

اصرار بر گمراهی 11

مؤمنان

آرزوی مؤمنان 8; امیدواری مؤمنان 8; ایمان مؤمنان 10; توصیه به مؤمنان 5; هدایت مؤمنان 3

محمد(ص)

نقش محمد(ص) 3; هدایتگری محمد(ص) 3

مسلمانان مکه

اذیت مسلمانان مکه 4; دشمنی با مسلمانان مکه 4; صبر مسلمانان مکه 1

مشرکان

اذیتهای مشرکان 4; دشمنی مشرکان 4

مشرکان مکه

خطای مشرکان مکه 1; عفو از مشرکان مکه 1

نظام جزایی 9