تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الزخرف- آیه14 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَإِنَّا إِلَی رَبِّنَا لَمُنقَلِبُونَ

 

 

و همانا ما به سوی پروردگار خویش بازخواهیم گشت.

 

1 - انسان های متذکر و متوجه به نعمت های الهی و تدبیر خداوندی، معترف به معاد و رستاخیز

 

و تقولوا سبحـن الذی سخّر لنا هـذا ... و إنّا إلی ربّنا لمنقلبون

 

2 - لزوم یادآوری سفر آخرت، هنگام مسافرت و سوار شدن بر مرکب

 

و جعل لکم من الفلک و الأنعـم ... إذا استویتم علیه و تقولوا ... و إنّا إلی ربّنا لمنقلبون

 

3 - معاد و بازگشت به سوی خداوند، لازمه ربوبیت مدبرانه او نسبت به انسان و جهان

 

و إنّا إلی ربّنا لمنقلبون

از آیه قبل استفاده شد که هماهنگی طبیعت با نیازهای انسان یک اتفاق نیست; بلکه براساس تدبیر و ربوبیت خاص و عالمانه شکل یافته است. اکنون در این آیه نتیجه می گیرد که وجود همان ربوبیت حسابگر و آگاه، مستلزم آن است که حرکت انسان در طبیعت، بی فرجام نباشد و از حیطه تدبیر و ربوبیت خداوند خارج نشود; بلکه به سوی او بازگردد و در حلقه فرمان الهی تداوم یابد.

 

4 - خداوند، منتهای حرکت و سیر وجودی انسان است.

 

و إنّا إلی ربّنا لمنقلبون

 

5 - فناناپذیری گوهر وجودی انسان پس از مرگ

 

إنّا إلی ربّنا لمنقلبون

از به کار رفتن واژه «انقلاب»، استفاده می شود که انسان با مرگ نابود نمی شود.

 

6 - مرگ در زندگی انسان، آغاز یک تحول و انقلاب است; و نه پایان وجود.

 

و إنّا إلی ربّنا لمنقلبون

 

7 - یاد معاد هنگام تسخیر امکانات و برخورداری از نعمت ها، زمینه ساز زدایش غرور و غفلت

 

ثمّ تذکروا نعمة ربّکم إذا استویتم علیه و تقولوا ... و إنّا إلی ربّنا لمنقلبون

توصیه به یادآوری معاد پس از برخورداری از نعمت های خداوند، می تواند اشاره به تأثیر آن در زدایش غرور و غفلت باشد.

 

8 - شکر نعمت های دنیوی، استفاده از آن در مسیر حیات اخروی است.

 

جعل لکم من الفلک و الأنعـم... ثمّ تذکروا... و إنّا إلی ربّنا لمنقلبون

آفرینش

مدبر آفرینش 3

اقرار

اقرار به معاد 1

امکانات مادی

استفاده از امکانات مادی 7

انسان

انسان پس از مرگ 5; بقای انسان 5; فرجام انسان 4; مدبر انسان 3

بازگشت به خدا 3، 4

تکبر

موانع تکبر 7

جهان بینی

جهان بینی توحیدی 4

خدا

آثار ربوبیت خدا 3

ذاکران خدا 1

ذکر

آثار ذکر معاد 7; اهمیت ذکر آخرت 2; ذکر تدبیر خدا 1; ذکر نعمت 1

شکر

موارد شکر 8

غفلت

موانع غفلت 7

مرگ

حقیقت مرگ 5، 6

مسافرت

آداب مسافرت 2

معاد

فلسفه معاد 3

نعمت

استفاده از نعمت 7; استفاده از نعمت های دنیوی 8