تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الجاثیه- آیه30 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَأَمَّا الَّذینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَیُدْخِلُهُمْ رَبُّهُمْ فِی رَحْمَتِهِ ذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْمُبینُ

 

پس کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند، پروردگارشان آنان را در رحمت خویش درمی آورد، این است آن کامیابی آشکار.

 

1 - مؤمنان نیک کردار، مشمول رحمت پروردگار در قیامت

 

فأمّا الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت فیدخلهم ربّهم فی رحمته

 

2 - اعطای پاداش به مؤمنان و نیک کرداران در قیامت، قبل از حسابرسی بدکرداران *

 

فأمّاالذین ءامنوا ... و أمّا الذین کفروا

برداشت یاد شده بدان احتمال است که تقدم در بیان، بیانگر تقدم خارجی نیز باشد.

 

3 - شمول رحمت و حمایت خداوند، نسبت به اهل ایمان و عمل صالح، پس از حسابرسی آنان

 

کلّ أمّة تدعی إلی کتـبها ... فأمّا الذین ءامنوا و عملواالصـلحـت فیدخلهم ربّهم فی رحمته

 

4 - مؤمنان نیک کردار، مشمول رحمت حق در پی مشاهده نگرانی های همگانی قیامت*

 

و تری کلّ أمّة جاثیة ... فأمّا الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت فیدخلهم

برداشت بالا بدان احتمال است که «فأمّا الذین...» تفریع بر «تری کلّ أمّة جاثیة» باشد.

 

5 - قیامت، صحنه نمود حاکمیت اراده خداوند

 

فأمّا الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت فیدخلهم ربّهم

تعبیر به «یدخلهم» گویای این حقیقت است که بهره مند ساختن مردم از رحمت اخروی، کار خدا و وابسته به او است. در غیر این صورت، می فرمود: «یدخلون فی رحمته ...».

 

6 - همراهی ایمان با عمل صالح، مایه برخورداری از رحمت خداوند، در آخرت

 

فأمـّا الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت فیدخلهم ربّهم فی رحمته

 

7 - بهشت، تجلی رحمت الهی در قیامت

 

فیدخلهم ربّهم فی رحمته

بنابراین که مراد از «رحمت» بهشت باشد، برداشت بالا به دست می آید.

 

8 - شمول رحمت حق در قیامت نسبت به مؤمنان صلاح پیشه، نمودی از ربوبیت او

 

فأمّا الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت فیدخلهم ربّهم فی رحمته

به کار رفتن واژه «ربّ» و اضافه آن به «هم»، بیانگر مطلب یاد شده است.

 

9 - احاطه و فراگیری رحمت الهی، نسبت به مؤمنان در قیامت

 

فیدخلهم ربّهم فی رحمته

تعبیر «یدخلهم...» می رساند که شمول رحمت حق نسبت به مؤمنان نیک کردار، محدودیتی ندارد و آنان داخل در رحمت او و مستغرق در آن می شوند.

 

10 - برخورداری انسان از رحمت گسترده الهی در قیامت، رستگاری واقعی و آشکار

 

فیدخلهم ربّهم فی رحمته ذلک هو الفوز المبین

برداشت بالا با توجه به ضمیر فصل «هو» است که تأکید را افاده کرده و رستگاری واقعی را می نمایاند.

 

11 - انسان، در اشتیاق رستگاری و نیازمند راهنمایی، برای تشخیص راه ها و مصادیق آن

 

ذلک هو الفوز المبین

تأکید با ضمیر فصل در زمینه نمایاندن رستگاری راستین، نشانگر آن است که اولاً انسان در نهاد خودش، عشق به رستگاری دارد و ثانیاً دستیابی به آن، نیازمند هدایت و راهنمایی است.

انسان

علایق انسان 11; نیازهای معنوی انسان 11

ایمان

آثار ایمان 6

بهشت

عظمت بهشت 7

حمایت خدا

مشمولان حمایت خدا 3

خدا

رحمت اخروی خدا 7; زمینه رحمت اخروی خدا 6; نشانه های حاکمیت اراده خدا 5; نشانه های ربوبیت خدا 8; نشانه های رحمت خدا 7

رحمت

مشمولان رحمت اخروی خدا 4، 10; مشمولان رحمت خدا 1، 3، 8، 9

رستگاری

رستگاری آشکار 10

صالحان

پاداش اخروی صالحان 2; حسابرسی صالحان 3; رحمت بر صالحان 1، 4، 8; فضایل اخروی صالحان 1، 4، 8; فضایل صالحان 3; وقت پاداش صالحان2

علایق

آثار علاقه به رستگاری 11

عمل صالح

آثار عمل صالح 6

قیامت

اضطراب در قیامت 4; ظهور حقایق در قیامت 5; ویژگیهای قیامت 5

گناهکاران

حسابرسی اخروی گناهکاران 2

مؤمنان

پاداش اخروی مؤمنان 2; حسابرسی مؤمنان 3; رحمت بر مؤمنان 1، 4، 8، 9; فضایل اخروی مؤمنان 1، 4، 8، 9; فضایل مؤمنان 3; وقت پاداش مؤمنان 2

نیازها

نیاز به هدایت 11