تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الجاثیه- آیه 25– کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَإِذَا تُتْلَی عَلَیْهِمْ آیَاتُنَا بَیِّنَاتٍ مَّا کَانَ حُجَّتَهُمْ إِلَّا أَن قَالُوا ائْتُوا بآبَائِنَا إِن کُنتُمْ صَادقِینَ

و آن گاه که آیات روشن ما [درباره معاد] بر آنان خوانده می شود دلیلشان جز این نیست که می گویند: اگر راست گویید پدران ما را [که مرده اند ]بیاورید.

1 - ارائه دلایل آشکار، بر حقانیت معاد از سوی پیامبر(ص)

و قالوا ما هی إلاّ حیاتنا الدنیا ... و إذا تتلی علیهم ءایـتنا بیّنـت

2 - معاد، دارای دلایل روشن و متعدد

ءایـتنا بیّنـت

3 - اتمام حجت الهی بر مشرکان، در زمینه حقانیت معاد و حیات اخروی

و قالوا ما هی إلاّ حیاتنا الدنیا ... و إذا تتلی علیهم ءایـتنا بیّنـت

4 - بهانه جویی مشرکان، در قبال دلایل روشن وحی بر معاد

و إذا تتلی علیهم ءایـتنا بیّنـت ما کان حجّتهم إلاّ أن قالوا ائتوا

5 - مشرکان، بی اعتقاد نسبت به دلایل عقلی و روشن معاد و خواهان مشاهده حسی امور

و ما یهلکنا إلاّ الدهر ... ما کان حجّتهم إلاّ أن قالوا ائتوا بـابائنا

درخواست زنده شدن پدران، در حقیقت ناشی از روحیه حسّ گرایی مشرکان است. مفاد آیه قبل (مایهلکنا إلاّ الدهر) نیز تأیید و گواهی بر این مدعا است.

6 - روش وحی، تبیین حقایق با منطق و دلیل روشن و نه الزاماً ارائه نمودهای حسّی

و إذا تتلی علیهم ءایـتنا بیّنـت ... قالوا ائتوا بـابائنا

از این که خداوند، پس از بیان دلایلی روشن، به درخواست مشرکان مبنی بر ارائه نمودهای محسوس ترتیب اثر نداده است، مطلب یاد شده قابل برداشت است.

7 - محدود ساختن راه شناخت به حسّ، روش غیر علمی

و ما لهم بذلک من علم إن هم إلاّ یظنّون ... ما کان حجّتهم إلاّأن قالوا ائتوا بـابائنا

8 - حقانیت معاد از نظر مشرکان، منوط به زنده شدن پدران آنان در برابر دیدگانشان

قالوا ائتوا بـابائنا إن کنتم صـدقین

حقایق

روش تبیین حقایق 6

حیات

حقانیت حیات اخروی 3

خدا

اتمام حجت خدا 3

شناخت

راههای شناخت 7; شناخت حسی 7

محمد(ص)

نقش محمد(ص) 1

مشرکان

اتمام حجت بر مشرکان 3; احیای اجداد مشرکان 8; بهانه جویی مشرکان 4; حس گرایی مشرکان 5، 8; عقیده مشرکان8; مشرکان و معاد 4، 8

معاد

تعدد دلایل معاد 2; حقانیت معاد 3; دلایل عقلی معاد 5; دلایل معاد 1، 4، 8; وضوح دلایل معاد 2

وحی

نقش وحی 6