تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الجاثیه- آیه 28– کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
وَتَرَی کُلَّ أُمَّةٍ جَاثِیَةً کُلُّ أُمَّةٍ تُدْعَی إِلَی کِتَابهَا الْیَوْمَ تُجْزَوْنَ مَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ
و هر امّتی را زانو زده می بینی، هر امّتی به سوی کتاب خود دعوت می شود، امروز در [برابر] آنچه انجام می دادید جزا داده می شوید.
1 - ناتوانی، هراس و وحشت همه گروه ها و مجموعه ها، در روز قیامت
و تری کلّ أمّة جاثیة
«جُثُوّ» (مصدر «جاثیة») به معنای به زانو نشستن است و در این جا می تواند کنایه از هراس، دلهره و تسلیم باشد.
2 - قیامت، صحنه زانو زدن انسان و تسلیم الزامی او در برابر حق
و تری کلّ أمّة جاثیة
3 - ظهور حاکمیت و قدرت یگانه خداوند برای آدمیان در قیامت
و للّه ملک السمـوت و الأرض ... و تری کلّ أمّة جاثیة ... الیوم تجزون
با توجه به آیه قبل ـ که سخن از مالکیت و حاکمیت مطلق خدا به میان آورد ـ به زانو نشستن امت ها در قیامت ـ که در این آیه مطرح شده ـ می تواند نشانگر ظهورِ قدرت و حاکمیت خداوند در آن روز باشد.
4 - اضطرار و ناتوانی همه امت ها در روز قیامت، امری نمایان و قابل مشاهده
و تری کلّ أمّة جاثیة
تعبیر «تری» مشهود بودن آن صحنه را افاده می کند و «جاثیة» می تواند کنایه از اضطرار و ناتوانی باشد.
5 - انسان ها در قیامت، متشکل در گروه هایی مشخّص و متمایز
و تری کلّ أمّة جاثیة کلّ أمّة تدعی
واژه «اُمّة»، می نمایاند که حضور انسان ها در قیامت، در مجموعه ها و امت ها است; نه به صورت منفرد.
6 - پیامبر(ص)، شاهد و ناظر بر تمامی امت ها در قیامت *
و تری کلّ أمّة جاثیة
برداشت بالا بدان احتمال است که خطاب «تری» اختصاص به شخص پیامبر(ص) داشته باشد.
7 - تسلی و دلداری خداوند به پیامبر(ص)، در برابر حق ناپذیری منکران معاد
و قالوا ما هی إلاّ حیاتنا الدنیا ... و تری کلّ أمّة جاثیة
8 - فراخوانده شدن هر امت، به سوی نامه اعمال خویش در قیامت
کلّ أمّة تدعی إلی کتـبها
9 - هر امّت، دارای نامه عملی ویژه و گروهی، در قیامت
کلّ أمّة تدعی إلی کتـبها
بازگشت ضمیر «کتابها» به امت، ظهور در این معنا دارد که هر جامعه و امت ـ به عنوان یک جمع و گروه ـ کتاب و پرونده ای ویژه و مخصوص به خود دارد.
10 - احضار امت ها برای حسابرسی، مایه هراس و به زانو درآمدن آنان در صحنه قیامت *
و تری کلّ أمّة جاثیة کلّ أمّة تدعی إلی کتـبها
برداشت بالا بدان احتمال است که جمله «کلّ أمة تدعی إلی کتابها» درصدد بیان علت «کلّ اُمّة جاثیة» باشد.
11 - داوری خداوند در قیامت، درباره هر امت، براساس کتاب آسمانی آنان است.*
کلّ أمّة تدعی إلی کتـبها
در صورتی که مراد از «کتاب» در «کتابها» کتاب آسمانی ویژه هر امت باشد; از دعوت شدن آنان به سوی کتاب آسمانی شان برداشت بالا استفاده می شود.
12 - گروه بندی امت ها در قیامت، براساس کتاب آسمانی ویژه آنان خواهد بود.*
و تری کلّ أمّة جاثیة کلّ أمّة تدعی إلی کتـبها
در صورتی که مراد از «کتاب» کتاب آسمانی باشد; از فراخوانده شدن هر امت به کتاب خویش، استفاده می شود که انسان ها براساس کتاب آسمانی خویش، در قیامت گروه گروه خواهند شد.
13 - جزای انسان ها در قیامت، براساس عملکرد دنیوی آنان است.
الیوم تجزون ما کنتم تعملون
14 - داوری خداوند درباره امت ها، براساس نامه عمل شان
تدعی إلی کتـبها الیوم تجزون ما کنتم تعملون
از این که پس از فراخوانی انسان ها به نامه عمل خویش، مسأله جزای آنان مطرح شده است; به دست می آید که نامه عمل شان ملاک داوری حق خواهد بود.
15 - کیفر و پاداش خداوند در قیامت، چیزی جز حقیقت اعمال انسان در دنیا نیست. *
الیوم تجزون ما کنتم تعملون
از تعبیر «تجزون ما کنتم تعملون» می توان استفاده کرد که جزای خداوند در قیامت، همان اعمال خود انسان است.
امتها
آثار احضار اخروی امتها 10; آثار حسابرسی اخروی امتها 10; اضطرار اخروی امتها 4; دعوت اخروی از امتها 8; رؤیت عجز امتها 4; عجز اخروی امتها 4; گواهان اخروی امتها 6; نامه عمل امتها 8، 9
انسان
ترس اخروی انسان ها 1; عجز اخروی انسان ها 1
پاداش
ملاک پاداش اخروی 13
خدا
حاکمیت اخروی خدا 3; حقیقت پاداشهای خدا 15; حقیقت کیفرهای خدا 15; قدرت اخروی خدا 3; ملاک قضاوت اخروی خدا 11; ملاک قضاوت خدا 14
عمل
آثار اخروی عمل 13; تجسم عمل 15
قیامت
اهوال قیامت 1، 10; تسلیم در قیامت 2; تمایز گروهها در قیامت 5; حق پذیری در قیامت 2; ظهور حقایق در قیامت 3، 4; ملاک گروهبندی در قیامت 12; ویژگیهای قیامت 1، 2، 4، 10
کتب آسمانی
نقش اخروی کتب آسمانی 11، 12
محمد(ص)
دلداری به محمد(ص) 7; گواهی اخروی محمد(ص) 6
معاد
حق ناپذیری مکذبان معاد 7
نامه عمل
نامه عمل در قیامت 9; نقش نامه عمل 14
نظام جزایی 13
تصاویر ضمیمه
