تفسیر آیات قرآن کریم – سوره نمل – آیه 16 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَوَرِثَ سُلَیْمَانُ دَاوُودَ وَقَالَ یَا أَیُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنَا مَنطِقَ الطَّیْرِ وَأُوتِینَا مِن کُلِّ شَیْءٍ إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْفَضْلُ الْمُبینُ

و سلیمان وارث داوود شد و گفت: ای مردم! سخن گفتن پرندگان به ما تعلیم داده شد و از هر چیزی به ما ارزانی گشته است، همانا این برتری آشکاری است.

 

1 - سلیمان، وارث مقام، امکانات و دارایی های داوود

 

و ورث سلیمـن داود

با توجه به آیه قبل (ما داوود و سلیمان را به نحو یکسان از علم ویژه برخوردار کردیم) باید اذعان کرد که مراد از «ورث سلیمان داود» چیزی از قبیل علم موهبتی نیست. علاوه بر این، علوم موهبتی همانند نبوت ـ برخلاف علوم اکتسابی ـ اصولاً قابل انتقال نیست.

 

2 - وجود ارث میان پیامبران و فرزندانشان

 

و ورث سلیمـن داود

 

3 - آگاهی داوود و سلیمان(ع) به زبان پرندگان

 

و قال یـأیّها الناس علّمنا منطق الطیر

 

4 - پرندگان، دارای نطق و گفتاری خاص

 

علّمنا منطق الطیر

 

5 - آگاهی به گفتار پرندگان، موهبتی الهی به داوود و سلیمان

 

و لقد ءاتینا داود و سلیمـن علمًا ... و قال یـأیّها الناس علّمنا منطق الطیر

 

6 - داوود و سلیمان، برخوردار از تمامی امکانات مورد نیاز

 

و أوتینا من کلّ شیء

 

7 - آگاهی داوود و سلیمان(ع) به زبان پرندگان، دارای اهمیتی ویژه برای آنان در مقایسه با سایر امکانات

 

علّمنا منطق الطیر و أوتینا من کلّ شیء

با این که «و أوتینا من کلّ شیء» شامل «منطق الطیر» هم می شود، اختصاص به ذکر یافتن و مقدم آوردن آن، نشانگر اهمیت ویژه آن در مقایسه با سایر موهبت های الهی نسبت به داوود و سلیمان است.

 

8 - قدرشناسی عمیق سلیمان(ع) از الطاف الهی در حق خود و پدرش داوود و اعلام آن به مردم

 

علّمنا منطق الطیر و أوتینا من کلّ شیء إنّ هـذا لهو الفضل المبین

 

9 - الطاف الهی در حق داوود و سلیمان(ع)، الطافی آشکار برای همگان

 

و قال یـأیّها الناس ... إنّ هـذا لهو الفضل المبین

 

10 - لزوم توجه انسان به خدایی بودن نعمت ها و امکانات، در اوج توانمندی و اقتدار

 

و أوتینا من کلّ شیء إنّ هـذا لهو الفضل المبین

برداشت یاد شده با توجه به این نکته است که سلیمان در اوج شکوه و اقتدارش، تصریح می کند که همه امکانات و برخورداری هایش تفضلی است که از جانب خدا به او رسیده است و از جهت استحقاق ذاتی او نیست.

احکام 2

ارث

احکام ارث 2

انبیا

ارث انبیا 2

پرندگان

اهمیت فهم تکلم پرندگان 7; تکلم پرندگان 3، 5; ویژگیهای تکلم پرندگان 4

داود(ع)

امکانات داود(ع) 6; ثروت داود(ع) 1; علم داود(ع) 3، 7; فضایل داود(ع) 3، 5، 6، 9; منشأ علم داود(ع) 5; نعمتهای داود(ع) 5، 7; وارث داود(ع) 1

ذکر

اهمیت ذکر منعم 10; اهمیت ذکر نعمت 10

سلیمان(ع)

ارث سلیمان(ع) 1; اعلام شکرگزاری سلیمان(ع) 8; امکانات سلیمان(ع) 6; علم سلیمان(ع) 3، 7; فضایل سلیمان(ع) 3، 5، 6، 9; منشأ علم سلیمان(ع) 5; نعمتهای سلیمان(ع) 5، 7

شکر

شکر نعمت 8

لطف خدا

مشمولان لطف خدا 9

نعمت

منشأ نعمت 10