تفسیر آیات قرآن کریم – سوره قصص – آیه 29 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَلَمَّا قَضَی مُوسَیالْأَجَلَ وَسَارَ بأَهْلِهِ آنَسَ مِن جَانِب الطُّورِ نَارًا قَالَ لِأَهْلِهِ امْکُثُوا إِنِّی آنَسْتُ نَارًا لَّعَلِّی آتِیکُم مِّنْهَا بخَبَرٍ أَوْ جَذْوَةٍ مِنَ النَّارِ لَعَلَّکُمْ تَصْطَلُونَ

 

پس چون موسی آن مدّت را به پایان برد و با خانواده اش حرکت کرد، از ناحیه طور آتشی دید به خانواده اش گفت: توقّف کنید که من آتشی دیدم [می روم ]شاید از آن برای شما خبری بیاورم یا گیرانه ای از آن آتش [برگیرم] به امید این که شما گرم شوید.

 

1 - اقامت موسی در مدین تا پایان مدت قراردادش با شعیب(ع)

 

فلمّا قضی موسی الأجل

«قضاء» (مصدر «قضی») به معنای تمام کردن و به پایان رساندن است. «الأجل» اشاره به مدتی دارد که میان موسی و شعیب(ع) مقرر شده بود.

 

2 - هجرت موسی(ع) به همراه همسر و فرزندانش از مدین، پس از پایان یافتن مدت قراردادش با شعیب(ع)

 

فلمّا قضی موسی الأجل و سار بأهله

گرچه واژه «أهل» انصراف به زوجه دارد; لکن با توجه به تعبیر «امکثوا» (با خطاب جمع) معلوم می شود علاوه بر همسر حداقل دو نفر دیگر نیز ـ که به احتمال قوی فرزندانش بوده اند ـ او را همراهی می کردند.

 

3 - ورود موسی(ع) به صحرای سینا در مهاجرت از مدین

 

ءانس من جانب الطور نارًا

«طور» معادل «جبل» (کوه) است و مراد از آن، طور واقع در سرزمین سینا می باشد.

 

4 - موسی(ع) آتشی را در سمت وادی طور مشاهده کرد.

 

ءانس من جانب الطور نارًا

«إیناس» (مصدر «آنس») مرادف «إبصار» (دیدن) است. بنابراین «آنس»; یعنی، «بصر و رأی».

 

5 - موسی(ع) خانواده اش را از وجود آتش در وادی طور آگاه کرد.

 

قال لأهله امکثوا إنّی ءانست نارًا

 

6 - تنها موسی(ع) نظاره گر آتش وادی طور بود.

 

إنّی ءانست نارًا

نسبت داده شدن مشاهده آتش به موسی(ع) و نیز نکره آمدن «ناراً»، نشان دهنده آن است که آتش مزبور، تنها به وسیله موسی(ع) قابل مشاهده بوده است.

 

7 - تصمیم موسی(ع) به آوردن آتش از وادی طور، برای گرم کردن خانواده اش

 

قال لأهله امکثوا ... أو جذوة من النار لعلّکم تصطلون

«إصطلاء» (مصدر «تصطلون») به معنای خود را گرم کردن است.

 

8 - موسی(ع) از خانواده اش خواست که تا بازگشت وی از وادی طور درنگ کنند.

 

قال لأهله امکثوا ... لعلّی ءاتیکم منها بخبر أو جذوة من النار

 

9 - تحیر و سرگردانی موسی(ع) و خانواده اش، در صحرای سینا به خاطر گم کردن راه

 

لعلّی ءاتیکم منها بخبر

تعبیر آیه ده سوره «طه» در این مورد (لعلّی آتیکم منها بقبس أو أجد علی النار هدًی) به روشنی، دلالت بر مطلب یاد شده دارد.

 

10 - موسی(ع)، امیدوار به یافتن کسی یا کسانی در کنار آتش و کسب اطلاع از آنان درباره راه

 

قال لأهله امکثوا ... لعلّی ءاتیکم منها بخبر

 

11 - «عن أبی جعفر(ع) قال: لمّا قضی موسی الأجل و سار بأهله نحو بیت المقدس أخطأ الطریق لیلاً «فقال لأهله امکثوا إنّی آنست ناراً»...;(1)

 

از امام باقر(ع) روایت شده که فرمود: هنگامی که قرارداد موسی [با شعیب] پایان یافت و همراه با اهلش به سوی بیت المقدس رهسپار گردید، شب هنگام راه را گم کرد. پس به اهلش گفت: «امکثوا إنّی آنست ناراً»...».

روایت 11

صحرای سینا

امیدواری راهیابی در صحرای سینا 10

کوه طور

آتش کوه طور 4، 5; آثار آتش کوه طور 7; رؤیت آتش کوه طور 6

موسی(ع)

امیدواری موسی(ع) 10; خانواده موسی(ع) 5، 7; خانواده موسی(ع) در صحرای سینا 9; خواسته های موسی(ع) 8; درخواست صبر از خانواده موسی(ع) 8; سرگردانی خانواده موسی(ع) 9; سرگردانی موسی(ع) 9; قصه موسی(ع) 1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9، 10، 11; موسی(ع) در صحرای سینا 3، 9; موسی(ع) در کوه طور 4، 6; موسی(ع) در مدین 1; موسی(ع) و آتش کوه طور 8، 11; وفا به عهد موسی(ع) 1; هجرت خانواده موسی(ع) 2; هجرت موسی(ع) از مدین 2، 3

پی نوشت ها :

1. مجمع البیان، ج 7، ص 391; نورالثقلین، ج 4، ص 127، ح 63.