تفسیر آیات قرآن کریم – سوره صافات – آیه 37 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

بَلْ جَاء بالْحَقِّ وَصَدَّقَ الْمُرْسَلِینَ

[محمّد شاعر و دیوانه نیست] بلکه حق را آورده و رسولان را تصدیق کرده است.

1 - قرآن، کتابی سراسر حق و پیراسته از هرگونه باطل

بل جاء بالحقّ

مقصود از «حق» قرآن است و «ال» در آن، می تواند برای استغراق صفات افراد باشد (مانند «ال» در «زید الرجل»); یعنی، قرآن در حق بودن کامل است و کاستی ندارد.

2 - آنچه پیامبر اسلام(ص) به عنوان دین به مردم ارائه فرموده، صددرصد حق است.

بل جاء بالحقّ

3 - پیامبر(ص)، تأیید کننده رسولان الهی پیشین و گواه بر درستی تعالیم آنان

و صدّق المرسلین

4 - تصدیق و تأیید رسولان پیشین از سوی پیامبراکرم(ص)، نشانه درستی رسالت آن حضرت و حقانیت قرآن

بل جاء بالحقّ و صدّق المرسلین

خداوند در این آیه به دو مطلب اشاره فرموده است: 1ـ تأیید حقانیت آنچه پیامبر(ص) آورده است (قرآن); 2ـ توصیف آن حضرت به تصدیق کننده رسولان پیشین. بیان هم زمان این دو مطلب، می تواند دلیلی بر راستی رسالت پیامبراکرم(ص) و لزوم تصدیق آن حضرت باشد.

5 - ساحت مقدس پیامبر اسلام(ص)، منزه از جنون و سخنان ایشان پیراسته از شعرسرایی

و یقولون ... لشاعر مجنون . بل جاء بالحقّ و صدّق المرسلین

برداشت یاد شده از آن جا است که «بل» برای اضراب ابطالی است.

6 - توحید و یکتاپرستی، عقیده ای کاملاً حق

إذا قیل لهم لا إلـه إلاّ اللّه یستکبرون ... بل جاء بالحقّ و صدّق المرسلین

7 - توحید و یکتاپرستی، دعوت مشترک همه رسولان الهی

إذا قیل لهم لا إلـه إلاّ اللّه یستکبرون ... بل جاء بالحقّ و صدّق المرسلین

8 - هماهنگی تعالیم ادیان توحیدی و آموزه های رسولان الهی

و صدّق المرسلین

9 - آشنایی مشرکان صدر اسلام با رسولان پیشین و دعوت آنان به توحید و یکتاپرستی*

و إذا قیل لهم لا إلـه إلاّ اللّه یستکبرون ... و صدّق المرسلین

خداوند، برای درستی رسالت پیامبراسلام(ص)، به تصدیق کردن پیامبران گذشته از سوی آن حضرت استدلال فرمود. این مطلب بیانگر آشنایی مردم صدر اسلام به رسالت پیامبران پیشین است.

ادیان آسمانی

هماهنگی ادیان آسمانی 8

اسلام

حقانیت اسلام 2

انبیا

تصدیق انبیا ی پیشین 3، 4; گواهان حقانیت انبیا 3; هماهنگی انبیا 7، 8

توحید

اهمیت توحید عبادی 7; حقانیت توحید عبادی 6

قرآن

تنزیه قرآن 1; حقانیت قرآن 1; دلایل حقانیت قرآن 4; ویژگیهای قرآن 1

محمد(ص)

تنزیه محمد(ص) 5; حقانیت تعالیم محمد(ص) 2; دلایل حقانیت محمد(ص) 4; گواهی محمد(ص) 3; محمد(ص) و جنون 5; محمد(ص) و شعر 5

مشرکان

مشرکان صدراسلام و انبیا 9; مشرکان صدراسلام و توحید عبادی 9