تفسیر آیات قرآن کریم – سوره روم – آیه 27 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
وَهُوَ الَّذی یَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ وَهُوَ أَهْوَنُ عَلَیْهِ وَلَهُ الْمَثَلُ الْأَعْلَی فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزیزُ الْحَکِیمُ
و او است که آفرینش [انسان] را آغاز می کند، سپس آن را [در قیامت] تجدید می نماید و این برای او آسان تر است و برترین وصف ها در آسمان ها و زمین تنها برای او است و او است عزّتمند با حکمت.
1 - آفرینش نخستِ موجودات و بازگرداندن مجدد آنها، تنها به دست خداوند است.
و هو الذی یبدؤا الخلق ثمّ یعیده
«خلق» حاصل مصدر و «ال» در آن، برای جنس است، بنابراین، دلالت بر همه پدیده ها می کند.
2 - خداوند، آغازکننده آفرینش انسان و بازآفریننده او پس از مرگ است.
و هو الذی یبدؤا الخلق ثمّ یعیده
«ال» در «الخلق» به قرینه «تخرجون»، در آیات قبل، می تواند عهد باشد و منظور از آن انسان است.
3 - بازآفرینی انسان ها (معاد) در قیامت برای خداوند بسی سهل و آسان است.
ثمّ یعیده و هو أهون علیه
مرجع ضمیر «هو» مصدر فعل «یعید» و مرجع ضمیر مجرور «علیه» خداوند است که از «هو الذی» مستفاد است. لازم به ذکر است که افعل تفضیل «أهون» به معنای «هیّن» است. افعل تفضیل آوردن آن، احتمالاً، برای تقریب به ذهن مخاطبان است.
4 - آفرینش نخست انسان، نشانه قدرت مندی خداوند بر باز آفرینی او در عالم آخرت است.
و هو الذی یبدؤا الخلق ثمّ یعیده
5 - معاد انسان ها، جسمانی است.
یبدؤا الخلق ثمّ یعیده
مرجع ضمیر «یعیده» «الخلق» است و منظور از آن انسان است و انسان، عرفاً به کسی اطلاق می شود که دارای جسم و روح باشد. لازم به ذکر است که «خلق»، در لغت، به پدیده ای اطلاق می شود که دارای هیئت و شکل و صورت قابل مشاهده است.
6 - استفاده از امور عینی و محسوس، برای تبیین امور غیبی، از روش های تبلیغی قرآن کریم است.
و هو الذی یبدؤا الخلق ثمّ یعیده و هو أهون علیه
استدلال به آفرینش نخست موجودات و شاهد گرفتن آن برای اثبات معاد ـ که امری غیبی است ـ حقیقت یادشده را می رساند.
7 - در نظر همه کائنات، خداوند، دارای صفات والا و بی مانند است.
و له المثل الأعلی فی السمـوت و الأرض
مراد از «المثل» صفات و شؤون و کمالات است.
8 - عالم آفرینش، آسمان های متعدد دارد.
فی السمـوت
9 - ذات خداوند، برای بشر، غیر قابل شناخت است.
و له المثل الأعلی
از این که در معرفی خداوند، به جای پرداختن به ذات، می گوید برتر از آن صفات، نمی توان یافت، می تواند اشاره به نکته مذکور باشد.
10 - خداوند، عزیز (شکست ناپذیر) و حکیم (کاردان) است.
و هو العزیز الحکیم
11 - عزت و شکست ناپذیری خداوند، آمیخته با حکمت و کاردانی او است.
و هو العزیز الحکیم
12 - عزت و حکمت خداوند، مظهر عالی ترین صفات او است.
و له المثل الأعلی ... و هو العزیز الحکیم
13 - آفرینش نخست انسان ها و بازآفرینی آنان پس از مرگ، مقتضای حکمت و عزت خداوند است.
و هو الذی یبدؤا الخلق ثمّ یعیده ... و هو العزیز الحکیم
14 - عالی ترین صفات را داشتن، دلیل توانایی خداوند بر بازآفرینی آسان انسان ها در قیامت است.
ثمّ یعیده و هو أهون علیه و له المثل الأعلی
آسمان
تعدد آسمان ها 8
اسماوصفات
حکیم 10; عزیز 10
انسان
خلقت ابتدایی انسان 4، 13; خلقت انسان 2، 4
تبلیغ
ارائه نمونه عینی در تبلیغ 6; روش تبلیغ 6
خدا
آثار حکمت خدا 13; آثار عزت خدا 13; افعال خدا 1، 3; بی نظیری صفات خدا 7، 12، 14; حکمت خدا 11، 12; خالقیت خدا 2; عزت خدا 12; علم به ذات خدا 9; نشانه های قدرت خدا 4، 14; ویژگیهای عزت خدا 11
مردگان
احیای مردگان 2، 3، 13، 14
معاد
سهولت معاد 3، 14; معاد جسمانی 5; منشأ معاد 2، 4، 13
موجودات
بازگشت موجودات به حالت اول 1; خلقت موجودات 1
تصاویر ضمیمه
