تفسیر آیات قرآن کریم – سوره انفال – آیه ۵۰ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَلَوْ تَرَی إِذْ یَتَوَفَّی الَّذینَ کَفَرُواْ الْمَلآئِکَةُ یَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَأَدْبَارَهُمْ وَذُوقُواْ عَذَابَ الْحَرِیقِ

و اگر ببینی وقتی که فرشتگان جان کافران را می گیرند در حالیکه بر روی و پشت آنان می زنند [و می گویند:] عذاب سوزان را بچشید.

1 میراندن انسانها و گرفتن جان ایشان، از مأموریتهای فرشتگان

و لو تری إذ یتوفی الذین کفروا الملئکة

2 فرشتگان به هنگام فرارسیدن مرگ کافران، با کوبیدن بر صورت و پشت آنان، جانشان را خواهند گرفت.

و لو تری إذ یتوفی الذین کفروا الملئکة یضربون وجوههم و أدبرهم

3 تسلی و دلجویی خداوند از پیامبر(ص) و مؤمنان با بیان چگونگی جان کندن کفرپیشگان

و لو تری إذ یتوفی الذین کفروا الملئکة

با توجه به اینکه خطاب در آیه متوجه پیامبر(ص) و یا هر انسان مؤمنی است، می توان گفت از اهداف بیان جان کندن کفرپیشگان تسلی خاطر اهل ایمان است. چنانچه «لو» در «لوتری ... » به معنای تمنی باشد، این معنا وضوح بیشتری خواهد داشت.

4 حقیقت آدمی به روح اوست.

إذ یتوفی الذین کفروا الملئکة

بدیهی است که انسان با مردن، جسمش باقی است، پس آنچه را ملائکه دریافت می کنند، حقیقتی است غیر جسم که از آن به روح تعبیر می کنیم.

5مرگ کافران کشته شده در جنگ بدر با شکنجه و عذابی سخت از سوی فرشتگان مرگ

إذ یتوفی الذین کفروا الملئکة یضربون وجوههم و أدبرهم

از مصادیق مورد نظر برای «الذین کفروا»، به دلیل وقوع آیه مورد بحث در پی آیات مربوط به جنگ بدر، کافرانی هستند که در آن نبرد به قتل رسیدند.

6 فرشتگان مرگ انسانهای مؤمن و کافر را از یکدیگر تمییز می دهند و به کفر و ایمانشان آگاهند.*

و لو تری إذ یتوفی الذین کفروا الملئکة یضربون وجوههم و أدبرهم

7 کافران کشته شده در جنگ بدر، به عذاب سوزان برزخی گرفتار هستند.

و ذوقوا عذاب الحریق

8 کافران پس از جان کندن پر مشقت به عذاب و آتشی سوزان (عذاب برزخ) گرفتار خواهند شد.

و ذوقوا عذاب الحریق

امر به چشیدن عذاب حریق (ذوقوا عذاب الحریق)، دلالت بر وجود بالفعل آن عذاب دارد. و چون این جمله به هنگام گرفتن جان کافران گفته می شود، معلوم می شود که کافران پس از مردن به عذاب گرفتار خواهند شد و این همان عذاب برزخی است. گفتنی است «ذوقوا ... » به تقدیر «یقولون لهم» سخن ملائکه با کافران به هنگام گرفتن جان آنان است.

آتش:

برزخی 8

انسان:

حقیقت انسان 4 ; مرگ انسان ها 1

روح:

اهمیت روح 4 ; قبض روح 1

عذاب:

برزخی 7 ; مراتب عذاب برزخی 8

غزوه بدر:

کافران در غزوه بدر 7 ; مرگ کافران در غزوه بدر 5

کافران:

ضربه به پشت کافران 2 ; ضربه به صورت کافران 2 ; عذاب کافران 5، 8 ; قبض روح کافران 2، 3، 5 ; کافران در برزخ 7، 8 ; مرگ کافران 8

مؤمنان:

دلداری به مؤمنان 3

محمد(ص):

دلداری به محمد(ص) 3

مرگ:

با شکنجه 5

ملائکه:

مسؤولیت ملائکه 1 ; ملائکه عذاب 5 ; ملائکه مرگ 5 ; ملائکه و مرگ کافران 6 ; ملائکه و مرگ و مؤمنان 6 ; ملائکه و مرگ کافران 2