تفسیر آیات قرآن کریم – سوره انبیاء– آیه 103– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

لَا یَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَکْبَرُ وَتَتَلَقَّاهُمُ الْمَلَائِکَةُ هَذَا یَوْمُکُمُ الَّذی کُنتُمْ تُوعَدُونَ

آن بزرگ ترین وحشت محزونشان نمی کند و فرشتگان از ایشان استقبال می کنند [و می گویند:] این است روز شما که به آن وعده داده می شدید.

1- بهشتیان و مؤمنان راستین، از ناله و اندوه بزرگ قیامت در امان بوده و غمگین نخواهند شد.

إنّ الذین سبقت لهم منّا الحسنی ... لایحزنهم الفزغ الأکبر

«فزع» به معنای انقباض و گرفتگی ناشی از شیء ترسناک و از جنس «جزع» (ناله و افغان) است (مفردات راغب).

2- برپایی قیامت، اندوه زا و همراه با وحشت و فزع و جزع بزرگ است.

لایحزنهم الفزع الأکبر

3- بهشتیان و مؤمنان راستین، به هنگام برپایی قیامت مورد استقبال فرشتگان قرار خواهند گرفت.

و تتلقیهم الملئکة

4- بهشتیان و مؤمنان راستین، برخوردار از مقام و منزلتی والا در روز رستاخیز

و تتلقّیـهم الملئکة

استقبال فرشتگان از مؤمنان و بهشتیان، حاکی از منزلت و مقام والای آنان است.

5- بشارت فرشتگان به مؤمنان راستین و بهشتیان در قیامت، به فرا رسیدن روز موعود (قیامت)

هـذا یومکم الذی کنتم توعدون

6- قیامت (بهشت)، وعده پیشین خداوند به مؤمنان راستین

هـذا یومکم الذی کنتم توعدون

7- «عن النبی(ص) فی معنی «الفزع الأکبر»: ان الناس یصاح بهم صیحة واحدة فلایبقی میّت إلاّ نشر و لا حیّ إلاّ مات إلاّ ما شاء اللّه ثمّ یصاح بهم صیحة أخری فینشر من مات و یصفون جمیعاً و تنشقّ السماء و تهدّ الأرض و تخرّ الجبال و تزفر النیران و ترمی بمثل الجبال شرراً فلایبقی ذو روح إلاّ إنخلع قلبه و ذکر ذنبه و شغل بنفسه إلاّ ما شاء اللّه;

از رسول خدا(ص) روایت شده که در معنای «فزع أکبر» فرمود: به درستی که یک صیحه بر مردم زده می شود که مرده ای نمی ماند، مگر این که زنده می شود وزنده ای نمی ماند، مگر این که می میرد، جز آنچه را که خدا بخواهد. سپس صیحه دیگری بر آنان زده می شود و آنان که مرده اند زنده گشته و همگی به صف کشیده خواهند شد. و آسمان شکافته و زمین در هم کوبیده و کوه ها فرو ریخته و آتش شعله هایی چون کوه برکشد، پس هیچ صاحب روحی نماند، مگر این که [از هراس] دل او کنده شود و گناهان خود را یادآورد و هر کس به فکر خویش باشد، مگر آنچه را خدا بخواهد».(1)

انسانها

انسانها در قیامت 7

بشارت

بشارت قیامت 5

بهشت

وعده بهشت 6

بهشتیان

استقبال از بهشتیان 3; بشارت به بهشتیان 5; فضایل بهشتیان 1، 3; مصونیت بهشتیان 1; مقامات بهشتیان 4

ترس

مراتب ترس 2

خدا

وعده های خدا 6

روایت 7

قیامت

آثار قیامت 2; آسمان در قیامت 7; اندوهناکی قیامت 2; اهوال قیامت 7 ; ترسناکی قیامت 2; حشر در قیامت 7; زمین در قیامت 7; مصونیت از اهوال قیامت 1; نفخ صور در قیامت 7; وعده قیامت 6

مؤمنان

استقبال از مؤمنان 3; بشارت به مؤمنان 5; فضایل اخروی مؤمنان 1 ، 3; مصونیت اخروی مؤمنان 1; مقامات اخروی مؤمنان 4; مؤمنان در قیامت 3، 4; وعده به مؤمنان 6

ملائکه

استقبال ملائکه 3; بشارتهای ملائکه 5

پی نوشت ها :

1. نورالثقلین، ج 3، ص 461، ح 180; ارشاد مفید، ج 11، جز 1، ص 158.