تفسیر آیات قرآن کریم – سوره الفجر– آیه 10– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَفِرْعَوْنَ ذی الْأَوْتَاد

و با فرعون صاحب میخ های فراوان

 

1 - خداوند، فرعون را به سختی کیفر داد.

 

ألم تر کیف فعل ربّک ... و فرعون

 

2 - آگاهی دقیق پیامبر(ص)، به فرجام هلاکت بار فرعون

 

ألم تر کیف ... و فرعون

 

3 - فرجام فرعون، درس عبرت برای همگان

 

و فرعون ذی الأوتاد

 

4 - خداوند، تهدیدکننده کافران عصر بعثت، به گرفتار ساختن آنان در عقوبتی نظیر فرجام قوم فرعون

 

ألم تر ... و فرعون ذی الأوتاد

 

5 - فرعون، دارای قدرت و ثبات در عرصه های سیاست و حکومت

 

و فرعون ذی الأوتاد

«أوتاد» (جمع «وتد») به معنای میخ ها است. توصیف فرعون به این عبارت (دارای میخ های فراوان)، کنایه از استحکام قدرت او است; همان گونه که میخ های اطراف خیمه مایه استحکام آن است. این تعبیر ممکن است کنایه از فراوانی سپاه او باشد که برای نصب خیمه هایشان، زمین وسیعی میخ کاری می شد.

 

6 - میخکوب کردن به زمین هنگام مجازات، شیوه فرعون در سرکوب مخالفان

 

و فرعون ذی الأوتاد

ممکن است فرعون از آن جهت به «ذی الأوتاد» توصیف شده باشد که مخالفان خود را، به چهار میخ می کشید و شکنجه می داد.

 

7 - وجود اهرام مصر در عصر فرعون *

 

و فرعون ذی الأوتاد

گفته شده است: «اوتاد فرعون»، همان اهرام ثلاثه مصر است.

 

8 - قدرت شگفت فرعون، بی اثر در برابر عذاب الهی

 

ألم تر ... و فرعون ذی الأوتاد

 

9 - «عن أبان الأحمر قال: سألت أباعبداللّه(ع) عن قول اللّه عزّوجلّ «و فرعون ذی الأوتاد» لأیّ شیء سمّی ذاالأوتاد؟ قال: لأنّه کان إذا عذّب رجلاً بسطه علی الأرض علی وجهه و مدّ یدیه و رجلیه فأوتدها بأربعة أوتاد فی الأرض و ربّما بسطه علی خشب منبسط فوتّد رجلیه و یدیه بأربعة أوتاد ثمّ ترکه علی حاله حتّی یموت فسمّاه اللّه عزّوجلّ «فرعون ذی الأوتاد» لذلک;(1)

 

از ابان احمر روایت شده که گفت: از امام صادق(ع) درباره این سخن خداوند عزّوجلّ «و فرعون ذی الأوتاد» پرسیدم: برای چه چیز ذی الاوتاد نامیده شد؟ فرمود: برای این که وقتی مردی را شکنجه می داد، او را بر صورت بر زمین می خواباند و دست ها و پاهایش را می کشید و با چهار میخ در زمین می کوبید و چه بسا او را روی چوب پهنی می خواباند و چهار دست و پای او را با چهار میخ می کوبید آن گاه او را به همان حال رها می کرد تا بمیرد. پس خداوند عزّوجلّ از این جهت او را فرعون ذی الاوتاد نامید».

خدا

تهدیدهای خدا 4; حتمیت عذابهای خدا 8; کیفرهای خدا 1

روایت 9

عبرت

عوامل عبرت 3

عذاب

تهدید به عذاب 4

فرعون

بی ثمری قدرت فرعون 8; حکومت فرعون 5; روش کیفرهای فرعون 6، 9; سختی کیفر فرعون 1; عبرت از فرجام فرعون 3; علم به فرجام فرعون 2; قدرت سیاسی فرعون 5; قصه فرعون 7; کیفر دشمنان فرعون 6، 9; میخکوبی دشمنان فرعون 6; هلاکت فرعون 2

فرعونیان

تهدید به فرجام فرعونیان 4

کافران

تهدید کافران مقارن بعثت 4

کیفر

مراتب کیفر 1

محمد(ص)

علم محمد(ص) 2

مصر

تاریخ اهرام مصر 7

پی نوشت ها :

1. علل الشرایع، ج 1، ص 69، ح 1، ب 60; نورالثقلین، ج 6، ص 571، ح 6.