تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الحجرات- آیه15 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذینَ آمَنُوا باللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ یَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسهِمْ فِی سَبیلِ اللَّهِ أُوْلَئِکَ هُمُ الصَّادقُونَ

 

مؤمنان فقط کسانی اند که به خدا و رسول او ایمان آورده و سپس شک نکرده و در راه خدا با نیروی مالی و انسانی خود مجاهده کرده اند، اینانند که [در ادّعای ایمان] راستگو هستند.

 

1 - مؤمنان واقعی، دارای ایمان به خدا و رسول او و بدور از هرگونه شک و تردید

 

إنّما المؤمنون الذین ءامنوا باللّه و رسوله ثمّ لم یرتابوا

 

2 - ایمان آمیخته به شک، داخل در مقوله اسلام و نه ایمان واقعی*

 

و لـکن قولوا أسلمنا ... إنّما المؤمنون الذین ... ثمّ لم یرتابوا

با توجه به ارتباط این آیه با آیه قبل، می توان نتیجه گرفت که خداوند از آن جهت اعراب یاد شده را مؤمن ندانسته و تنها مسلمان شمرده است که آنان، هنوز نسبت به خدا و رسول او در شک بوده اند.

 

3 - ایمان به خدا و پیامبر(ص)، ملازم با یکدیگر و تفکیک ناپذیر

 

إنّما المؤمنون الذین ءامنوا باللّه و رسوله

 

4 - ایثار مال و جان در راه حق، همگام با ایمان ثابت و استوار، نشانه مؤمنان واقعی است.

 

إنّما المؤمنون الذین ... و جـهدوا بأمولهم و أنفسهم

 

5 - ایمان واقعی، دارای ریشه و ثبات در اندیشه و متجلی در عمل و رفتار

 

إنّما المؤمنون الذین ... ثمّ لم یرتابوا و جـهدوا

در آیه شریفه، دو ویژگی برای مؤمن واقعی، بیان شده است. یکی از آن دو به باور و اندیشه (لم یرتابوا...) و دیگری به عمل بازمی گردد (جاهدوا...).

 

6 - جهاد با مال و جان در راه خدا، نشانه یقین و استواری ایمان انسان

 

ثمّ لم یرتابوا و جـهدوا بأمولهم و أنفسهم

چنانچه «و جاهدوا» در مقام نشان دادن مصداق و نمود یقین مؤمنان باشد ـ که از «لم یرتابوا» استفاده می شود ـ برداشت بالا قابل استفاده است.

 

7 - وجود شک و دلبستگی به مال و جان در میان اعراب، دلیل رد ادعای ایمان آنان از سوی خداوند

 

قل لم تؤمنوا ... إنّما المؤمنون ... ثمّ لم یرتابوا و جـهدوا بأمولهم و أنفسهم

 

8 - در راه خدا بودن، ملاک ارزش هر جهاد و ایثار

 

و جـهدوا بأمولهم و أنفسهم فی سبیل اللّه

 

9- جان و مال، پرجاذبه ترین امور در زندگی انسان

 

و جـهدوا بأمولهم و أنفسهم

خداوند، از میان جاذبه های زندگی، فقط به جان و مال اشاره کرده است و چشم پوشی از آن را نشانه ایمان استوار دانسته است.

 

10 - ثبات در باورهای دینی و جهاد همه جانبه در راه خداوند، گواه صداقت انسان در ادعای ایمان

 

إنّما المؤمنون الذین ... ثمّ لم یرتابوا و جـهدوا ... أولـئک هم الصـدقون

اخلاص

آثار اخلاص 8

ادعا

ملاک صحت ادعا 10

اسلام

حقیقت اسلام 2

ایمان

آثار ایمان 5; ادعای ایمان 7; ایمان به خدا 1، 3; ایمان به محمد(ص) 1، 3; حقیقت ایمان 2; خاستگاه ایمان 5; نشانه های ایمان 6، 10

بادیه نشینان

رد ادعای ایمان بادیه نشینان صدراسلام 7; شک بادیه نشینان صدراسلام 7; مال دوستی بادیه نشینان صدراسلام 7

جهاد

استقامت در جهاد 10; ملاک ارزش جهاد 8

دین

استقامت در دین 10

رفتار

پایه های رفتار 5

زندگی

جذابیت زندگی 9

مال

جذابیت مال 9

مؤمنان

جهاد مؤمنان 4، 6; جهادمالی مؤمنان 4، 6; نشانه های مؤمنان 4; ویژگیهای مؤمنان 1; یقین مؤمنان 1