تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الجن – آیه 18 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَأَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدًا

و این که مسجدها مختصّ خداوند است، پس [در آنها ]اَحَدی را با خدا نخوانید.

1 - مسجدها و معبدها، باید تنها به عبادت خداوند اختصاص داشته باشد.

و أنّ المسـجد للّه

«مساجد» (جمع «مسجد») به معنای محل هایی است که برای سجده و عبادت خدا، بنا شده است.

2 - پیامبر(ص)، مأمور اعلام فلسفه وجودی مساجد و معابد

و أنّ المسـجد للّه

جمله «أنّ المساجد للّه»، عطف بر «أنّه استمع...»است; یعنی، «قل اُوحی إلیّ أنّ المساجد للّه...».

3 - هیچ کس جز خداوند، نباید در مساجد و معابد مورد پرستش قرار گیرد.

فلاتدعوا مع اللّه أحدًا

تفریع جمله «فلاتدعوا...» بر «أنّ المساجد للّه»، می رساند که نهی از دعا و عبادت غیرخدا، مربوط به مساجد است.

4 - عبادت و سجده، اختصاص به خدا دارد و تنها او شایسته آن است.

و أنّ المسـجد للّه فلاتدعوا مع اللّه أحدًا

اختصاص یافتن محل های سجده و عبادت به خداوند، بیانگر آن است که خود سجده و عبادت، به او اختصاص دارد.

5 - سجده و عبادت برای غیر خدا، شرک و حرام است.

و أنّ المسـجد للّه فلاتدعوا مع اللّه أحدًا

6 - «عن یونس بن یعقوب قال: سمعت الصادق جعفربن محمد(ع) یقول: ... ملعون ملعون من لم یوقّر المسجدَ، تدری یا یونس لِمَ عظَّم اللّه حقَّ المساجد و أنزل هـذه الآیه: «و أنّ المساجد للّه فلاتدعوا مع اللّه أحداً»؟ کانت الیهود و النصاری إذا دخلوا کنائسهم أشرکوا باللّه تعالی، فأمر اللّه سبحانه نبیَّه أن یوحّدَ اللّهَ فیها و یَعْبُدَه;(1)

از یونس بن یعقوب روایت شده که گوید: از امام صادق(ع) شنیدم که فرمود: ... ملعون است، ملعون است، آن کس که به مساجد احترام نگذارد; ای یونس! می دانی چرا خداوند حق مساجد را بزرگ دانسته و آیه «و أنّ المساجد للّه فلاتدعوا مع اللّه أحداً» را نازل فرموده است؟ زیرا یهود و نصارا وقتی به معابد خود می رفتند، به خدای تعالی شرک میورزیدند. پس خداوند سبحان به پیامبر اسلام(ص) دستور داد که خدا را در مساجد به وحدانیت بخوانند و عبادت کنند».

7 - «عن حَمّاد بن عیسی قال: قال لی أبوعبداللّه(ع) ... سبعةٌ منها فرضٌ یسجد علیها و هی الّتی ذکرها اللّه فی کتابه فقال: «و أنّ المساجد للّه فلاتدعوا مع اللّه أحداً» و هی الجَبْهَة و الکَفّان و الرُّکْبَتان و الإبْهامان;(2)

از حماد بن عیسی روایت شده که گفت: امام صادق(ع) به من فرمود: هفت موضع [از بدن] است که فرض شده که سجده بر آنها قرار گیرد و آن همان مواضعی است که خداوند در کتاب خود ذکر کرده و فرموده است: «و أنّ المساجد للّه فلاتدعوا مع اللّه أحداً» و آن مواضع پیشانی، کف دستان، سر زانوها، و انگشتِ شست [پاها ]است».

خدا

اختصاصات خدا 3، 4

روایت 6، 7

سجده

اعضای سجده 7; حرمت سجده بر غیرخدا 5; سجده بر خدا 4

شرک

موارد شرک 5

عبادت

حرمت عبادت غیرخدا 5; عبادت خدا 1، 3، 4; عبادت در مسجد 1، 3، 6; عبادت در معبد 3

محمد(ص)

رسالت محمد(ص) 2

مسجد

اعلام فلسفه وجودی مسجد 2; اهمیت احترام مسجد 6

معبد

اعلام فلسفه وجودی معبد 2

پی نوشت ها :

1. بحارالأنوار، ج 73، ص 355، ح 21; کنزالفوائد، ص 64.

2. کافی، ج 3، ص 312، ح 8; نورالثقلین، ج 5، ص 440، ح 40.