تفسیر آیات قرآن کریم – سوره الاعلی– آیه 14– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَکَّی

بی گمان، کسی ظفرمند است که [از آلودگی های روحی] پاک باشد.

1 - انسان های پاک، درست کار و تلاش کننده در مسیر رشد و کمال، اهل نجات اند و به هدف اصلی دست یافته، همواره در خوبی خواهند ماند.

قد أفلح من تزکّی

«فلاح»; یعنی، ظفر یافتن و دستیابی به مقصود (مفردات راغب) و نیز به معنای «فوز»، «نجات» و «باقی ماندن در خیرات» است (قاموس). فعل «تزکّی» از باب تفعل است و بر تکلّف (تلاش برای تزکیه) دلالت دارد. این فعل از مشتقات «زکاء» یا «زکاة» است. «زکاة»; یعنی، درستی و درستکاری (مصباح) و به دست آوردن چیزی که مایه پاکی شود (مفردات) و «زکاة»; یعنی، پاکی، رشد و نموّ، برکت و ممدوح بودن. (نهایه ابن اثیر)

2 - مردمان تذکّرپذیر و اهل خشیت، انسان هایی پاک، و رستگارند.

سیذّکّر من یخشی ... قد أفلح من تزکّی

مصداق مورد نظر از «من تزکی» ـ به قرینه آیات پیشین ـ همان مصادیق «من یخشی» است.

3 - کسانی که انفاق کرده و زکات مال خود را ادا کنند، انسان هایی صالح و نجات یافته اند.

قد أفلح من تزکّی

برخی از لغت دانان، فعل «تزکّی» را به معنای «تصدق» می دانند. (لسان العرب)

4 - خودسازی و پاک سازی خویش از وابستگی به دنیا، مایه نجات و صلاح است.

قد أفلح من تزکّی

تزکیه در آیه ـ به قرینه «بل تؤثرون الحیاة الدنیا» در آیه بعد ـ شامل پاکی از علاقه به دنیا نیز می باشد.

5 - «و سئل الصادق(ع) عن قول اللّه عزّوجلّ «قد أفلح من تزکّی» قال من أخرج الفطرة;(1)

از امام صادق(ع) درباره سخن خداوند عزّوجلّ «قد أفلح من تزکّی» سؤال شد، فرمود: [مقصود] کسی است که زکات فطره خود را بپردازد».

انفاقگران

نجات انفاقگران 3

پاکان

جاودانگی پاکان 1; سعادت پاکان 1; فضایل پاکان 1; نجات پاکان 1

تزکیه

آثار تزکیه 4

خداترسان

پاکی خداترسان 2; رستگاری خداترسان 2

روایت 5

زکات

آثار پرداخت زکات فطره 5

زکات دهندگان

نجات زکات دهندگان 3

سعادتمندان 2

صالحان 3

عبرت

پاکی عبرت پذیران 2; رستگاری عبرت پذیران 2

نجات

عوامل نجات 4

نجات یافتگان 3

پی نوشت ها :

1. من لایحضره الفقیه، ج 1، ص 323، ح 22; نورالثقلین، ج 5، ص 556، ح 19.