تفسیر آیات قرآن کریم – سوره یس – آیه 79 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

قُلْ یُحْیِیهَا الَّذی أَنشَأَهَا أَوَّلَ مَرَّةٍ وَهُوَ بکُلِّ خَلْقٍ عَلِیمٌ

بگو: همان کسی که نخستین بار آنها را پدید آورد، زنده شان می کند و او به هر آفرینشی کاملاً دانا است.

1 - آفرینش نخستین انسان ها، دلیل و شاهد امکانِ برپایی قیامت و توانایی خدا بر احیای مجدد انسان ها

قل یحییها الذی أنشأها أوّل مرّة

2 - پیامبراسلام(ص)، مأمور پاسخ گویی به شبهات کافران و منکران معاد با استدلال و برهان

قال من یحیِ العظـم و هی رمیم . قل یحییها الذی أنشأها أوّل مرّة

3 - توانایی بر آفرینش هر چیزی، دلیل و شاهد امکانِ آفرینش مجدد آن است.

قل یحییها الذی أنشأها أوّل مرّة

برداشت یاد شده از آن جا است که خداوند در پاسخ به کسانی که احیای مجدد انسان ها را غیر ممکن می دانستند، مسأله آفرینش آغازین را مطرح کرده است. بنابراین از این پاسخ می توان قانون کلی یاد شده را به دست آورد.

4 - معاد انسان، در قالب جسمِ دارای استخوان می باشد.

قال من یحیِ العظـم و هی رمیم . قل یحییها الذی أنشأها أوّل مرّة

برداشت یاد شده از آن جا است که ضمیر مؤنث «یحییها» به «عظام» بازمی گردد و خداوند، احیای مجدد انسان را، به احیای استخوان های او و حیات دار شدن آنها دانسته است.

5 - خداوند، به همه مخلوقات جهان هستی آگاه است.

و هو بکلّ خلق علیم

«خلق» هم می تواند به معنای «مخلوق» (مصدر به معنای اسم مفعول) و هم در معنای مصدری آن (آفرینش) به کار رفته باشد. گفتنی است که برداشت یاد شده مبتنی بر کار برد نخست است.

6 - خداوند، بر آفرینش و پدید آوردن هر چیزی آگاه و توانا است.

و هو بکلّ خلق علیم

7 - آگاهی خداوند بر آفرینش و پدید آوردن هر چیزی، دلیل و نشانه امکان برپایی قیامت و توانایی خداوند بر احیای مجدد انسان ها

و هو بکلّ خلق علیم

جمله «و هو بکلّ خلق علیم» ادامه استدلال برای امکان معاد و رد شبهه منکران قیامت است; یعنی، بعید شمردن برپایی قیامت، ممکن است ناشی از این شبهه باشد که چگونه اجزای پوسیده و پراکنده بشر، شناسایی و جمع خواهد شد. خداوند در پاسخ آن، مسأله علم مطلق خویش بر آفرینش جهان هستی را یادآور شده است.

انسان

خلقت اولیه انسان ها 1

برهان

اهمیت برهان 2

خالقیت

آثار قدرت در خالقیت 3; خالقیت و معاد 3

خدا

آثار علم خدا 7; خالقیت خدا 6; دلایل قدرت خدا 1; علم خدا 6; قدرت خدا 6، 7; وسعت علم خدا 5

قیامت

دلایل قیامت 7

کافران

پاسخ شبهات کافران 2

محمد(ص)

احتجاج محمد(ص) 2; رسالت محمد(ص) 2

مردگان

احیای اخروی مردگان 1; احیای مردگان 7

معاد

پاسخ شبهات مکذبان معاد 2; دلایل معاد 1، 7; معاد جسمانی 4