تفسیر آیات قرآن کریم – سوره یس – آیه 78 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَضَرَبَ لَنَا مَثَلًا وَنَسیَ خَلْقَهُ قَالَ مَنْ یُحْیِی الْعِظَامَ وَهِیَ رَمِیمٌ

و برای ما مَثَلی زد و آفرینش خود را فراموش کرد گفت: چه کسی این استخوان ها را در حالی که پوسیده اند زنده می کند؟!

1 - فراموشی و بی توجهی به مبدأ پیدایش انسان، عامل دور شمردن برپایی قیامت و حیات مجدد انسان ها

و ضرب لنا مثلاً و نسی خلقه

برداشت یاد شده با توجه به این نکته است که عبارت «و نسی خلقه» حال برای فاعلِ «ضرب» است; یعنی، در حالی که آفرینش خود را فراموش کرد، مَثَلی در رد عقیده به قیامت برای ما آورد.

2 - دقت و اندیشه در چگونگی پیدایش انسان، زمینه ساز ممکن دانستن برپایی قیامت و حیات مجدد انسان ها

أوَلم یر الإنسـن ... و ضرب لنا مثلاً و نسی خلقه

3 - زنده شدن انسان ها پس از تبدیل شدن به استخوان کهنه و پوسیده، امری شگفت آور و ناممکن در دیدگاه کافران

قال من یحیِ العظـم و هی رمیم

«من» در آیه شریفه برای استفهام انکاری و تعجبی است و «رمیم» به معنای کهنه و پوسیده است.

4 - تبدیل شدن انسان ها به استخوان کهنه و پوسیده، دلیل و شاهد مثالِ کافران برای دور شمردن برپایی قیامت و زنده شدن مجدد انسان ها

و ضرب لنا مثلاً ... قال من یحیِ العظـم و هی رمیم

برداشت یاد شده با توجه به این مطلب است که جمله «قال من یحیِ...» استئناف بیانی است; یعنی، بیان برای جمله «ضرب لنا مثلاً» است.

5 - کافران، خدا را از احیای مجدد انسان ها پس از مرگ، ناتوان می دانستند.

و ضرب لنا مثلاً... قال من یحیِ العظـم و هی رمیم

مقصود از «ضرب لنا مثلاً» (برای ما مثل آورد) می تواند این معنا باشد که: کافران، قدرت خدا را با قدرت دیگران یکی می دانستند; یعنی، همان گونه که همه از احیای استخوان کهنه ناتوان اند، او نیز مانند همه ناتوان است.

6 - پیدایش انسان های نخستین، دلیل و شاهد امکانِ زنده شدن مجدد آنان پس از مرگ و خاکستر شدن بدن ها

و ضرب لنا مثلاً و نسی خلقه قال من یحیِ العظـم و هی رمیم

انسان

خلقت اولیه انسان ها 6

ایمان

عوامل ایمان به قیامت 2; عوامل ایمان به معاد 2

تعقل

تعقل در خلقت انسان 2

خدا

مکذبان قدرت خدا 5

غفلت

آثار غفلت از خلقت انسان 1

قیامت

عوامل تکذیب قیامت 1

کافران

بینش کافران 3، 4، 5

مردگان

احیای اخروی مردگان 2، 6; شگفتی احیای مردگان 3; مکذبان احیای مردگان 4، 5

معاد

استبعاد معاد جسمانی 3; دلایل معاد جسمانی 6; دلایل مکذبان معاد 4; عوامل استبعاد معاد 1