تفسیر آیات قرآن کریم – سوره هود – آیه ۴ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

إِلَی اللّهِ مَرْجِعُکُمْ وَهُوَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ

بازگشت شما فقط به خداوند است و او بر هر چیزی تواناست.

 

1ـ انسانها ، از ناحیه خدایند و فقط به سوی او باز می گردند.

 

إلی الله مرجعکم

«رجوع» به معنای بازگشتن به چیزی است که شروع نیز از آن بوده است (مفردات راغب).

 

2ـ روز قیامت ، روز بازگشت انسانها به خداوند است.

 

فإنی أخاف علیکم عذاب یوم کبیر. إلی الله مرجعکم

 

3ـ باور و توجه انسانها به اینکه «رجوعشان تنها به سوی خداست» آنان را از پرستش غیر او ترسان و به یکتاپرستی وامی دارد.

 

فإنی أخاف علیکم عذاب یوم کبیر. إلی الله مرجعکم

جمله «إلی الله مرجعکم» به منزله تعلیلی است برای «و إن تولّوا فإنی أخاف ...»; یعنی، علت نگرانی پیامبر برای مشرکان، این است که آنان به خدا باز می گردند و به خاطر شرکشان عذاب می شوند. بنابراین هر کس این حقیقت را بپذیرد که بازگشت او تنها به خداست، هرگز به غیر او نمی گرود و به شرکْ روی نمی آورد.

 

4ـ خداوند ، بر تحقق دادن هر امری تواناست.

 

و هو علی کل شیء قدیر

 

5ـ قدرت مطلق خدا ، پشتوانه تحقق معاد و برپایی روز قیامت است.

 

فإنی أخاف علیکم عذاب یوم کبیر. إلی الله مرجعکم و هو علی کل شیء قدیر

 

6ـ توجه و باور به قدرت مطلق خدا ، زداینده هرگونه شبهه درباره معاد و برپایی قیامت

 

إلی الله مرجعکم و هو علی کل شیء قدیر

هدف از بیان قدرت خداوند ، پس از طرح مسأله معاد و روز قیامت ، این است که انسانها را متوجه قدرت همه جانبه خدا کند تا مبادا در تحقق یافتن قیامت ـ که پذیرش آن برای نوع انسانها مشکل است ـ تردید کنند.

 

7ـ خداوند ، بر اعطای معیشت نیکو به موحدان و عذاب کردن مشرکان و پرستشگران غیر او تواناست.

 

یمتعکم متـعًا حسنًا ... و إن تولّوا فإنی أخاف علیکم عذاب یوم کبیر ... و هو علی کل شیء قدیر

در بر داشت فوق، جمله «و هو علی ...» در ارتباط با «یمتعکم» و «أخاف علیکم عذاب یوم کبیر» معنا شده است.

اسماوصفات:

قدیر 4

انسان:

فرجام انسان ها1; مبدء انسان ها1

ایمان:

آثار ایمان 3، 6; ایمان به بازگشت به خدا 3; ایمان به قدرت خدا 6; عوامل ایمان به قیامت 6; عوامل ایمان به معاد 6

بازگشت به خدا: 1

زمان بازگشت به خدا 2

توحید:

زمینه توحید عبادی 3

جهان بینی:

جهان بینی و ایدئولوژی 3

خدا:

آثار قدرت خدا 5; اختصاصات خدا 1; قدرت خدا 4، 7

ذکر:

آثار ذکر 6; ذکر قدرت خدا 6

شبهه:

عوامل رفع شبهه 6

شرک:

موانع شرک عبادی 3

قیامت:

حتمیت قیامت 5; ویژگیهای قیامت 2

مشرکان:

عذاب مشرکان 7

معاد:

حتمیت معاد 5

موحدان:

معاش نیکوی موحدان 7