تفسیر آیات قرآن کریم – سوره نمل – آیه 71 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَیَقُولُونَ مَتَی هَذَا الْوَعْدُ إِن کُنتُمْ صَادقِینَ

و می گویند: اگر راست می گویید این وعده [عذاب] کی خواهد بود؟

1 - شتابورزی استهزاآمیز کافران برای مشاهده عذاب الهی

و یقولون متی هـذا الوعد إن کنتم صـدقین

سیاق آیه نشان می دهد که درخواست کافران، از روی ناباوری و استهزا بوده است، و پاسخ خداوند به آنان در آیه بعد ـ که نظر به عذاب دنیوی دارد ـ می رساند که مراد از «وعد» وعده الهی به مجازات آنان است.

2 - ناباوری کافران نسبت به کیفر الهی، علی رغم یادآوری آنان به فرجام هلاکت بار مجرمان گذشته تاریخ

فانظروا کیف کان عـقبة المجرمین ... و یقولون متی هـذا الوعد

با توجه به ارتباط آیه مورد بحث با آیات قبل، برداشت یاد شده را می توان استفاده کرد.

3 - پرسش ناباورانه و تمسخرآمیز منکران معاد، از زمان برپایی رستاخیز و مجازات کافران

لقد وعدنا هـذا... و یقولون متی هـذا الوعد

مراد از «الوعد» به قرینه آیات پیشین، می تواند وعده رستاخیز باشد. برداشت یاد شده بر پایه این احتمال است.

4 - اتکای کافران به حس و تجربه عذاب، علی رغم فرا خوانده شدن به تعقل و تدبر در فرجام شوم مجرمان تاریخ

فانظروا کیف کان عـقبة المجرمین ... و یقولون متی هـذا الوعد إن کنتم صـدقین

علی رغم این که خداوند از کافران مکه می خواهد تا با مطالعه تاریخ و تدبر در فرجام مجرمان گذشته، درس عبرت بگیرند و بینش خود را تصحیح کنند، آنان برای پی بردن به حقانیت وعده الهی، خواهان لمس و شهود عذاب می شوند و تعیین زمان آن را می طلبند.

5 - تلاش کافران برای ایجاد شبهه و تردید در مؤمنان نسبت به باورهایشان

و یقولون متی هـذا الوعد إن کنتم صـدقین

تعبیر «إن کنتم صادقین» به صیغه جمع، نشان می دهد که روی سخن کافران با مؤمنان بوده است نه صرفاً پیامبر(ص). بنابراین بیان این سؤالات، می تواند به منظور به بن بست کشاندن اهل ایمان طرح شده باشد.

6 - همراهی مؤمنان با پیامبر(ص) در تبلیغ دین و انذار کافران

و یقولون متی هـذا الوعد إن کنتم صـدقین

از این که کافران، در درخواست خود مؤمنان را مورد خطاب قرار داده اند، استفاده می شود که پیروان پیامبر(ص) نیز در تبلیغ دین و دفاع از آن، شرکت گسترده داشته اند.

تذکر

تذکر فرجام اقوام پیشین 2

تعقل

تعقل در فرجام گناهکاران 4; دعوت به تعقل 4

خدا

استهزای عذابهای خدا 1; تکذیب کیفرهای خدا 2

قیامت

استهزای قیامت 3; پرسش از قیامت 3; وقت قیامت 3

کافران

استهزاهای کافران 1; انذار کافران 6; حسی گرایی کافران 4; دعوت از کافران 4; شبهه افکنی کافران 5; عجله کافران 1

مؤمنان

انذارهای مؤمنان 6; تبلیغ مؤمنان 6; شبهه افکنی در مؤمنان 5; عقیده مؤمنان 5

مبلغان 6

محمد(ص)

انذارهای محمد(ص) 6; تبلیغ محمد(ص) 6

معاد

استهزای مکذبان معاد 3; پرسش مکذبان معاد 3