تفسیر آیات قرآن کریم – سوره ص – آیه 71 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

إِذْ قَالَ رَبُّکَ لِلْمَلَائِکَةِ إِنِّی خَالِقٌ بَشَرًا مِن طِینٍ

[یاد کن] وقتی را که پروردگارت به فرشتگان گفت: همانا من بشری را از گِلی خواهم آفرید.

1 - خداوند، پیش از آفرینش انسان، فرشتگان را از آن باخبر ساخت.

إذ قال ربّک للملـئکة إنّی خـلق بشرًا

2 - مجادله و گفتوگوی فرشتگان با خدا، در ملأ اعلی درباره آفرینش انسان

بالملأ الأعلی إذ یختصمون ... إذ قال ربّک للملـئکة إنّی خـلق بشرًا

برداشت یاد شده مبتنی بر این نکته است که «إذ» ظرف زمان ماضی بوده و متعلق به «إذ یختصمون» باشد.

3 - داستان آفرینش انسان و مجادله و گفتوگوی فرشتگان با خداوند در این باره، شایان یاد و یادآوری است.

إذ قال ربّک للملـئکة إنّی خـلق بشرًا

برداشت یاد شده بر این اساس مبتنی است که «إذ» متعلق به فعل مقدر همچون «أذکر» باشد.

4 - گِل، خمیرمایه آفرینش انسان

إذ قال ربّک للملـئکة إنّی خـلق بشرًا من طین

5 - ارتباط داشتن آفرینش انسان با ملأاعلی (عالم فرشتگان)

بالملأ الأعلی إذ یختصمون ... إذ قال ربّک للملـئکة إنّی خـلق بشرًا

گفتوگوی خداوند با فرشتگان در ملأ اعلی (عالم فرشتگان)، درباره آفرینش انسان، می تواند گویای برداشت یاد شده باشد.

6 - اهمیت آفرینش انسان در مجموعه نظام هستی

بالملأ الأعلی إذ یختصمون ... إذ قال ربّک للملـئکة إنّی خـلق بشرًا من طین

از مجموع آیات مربوط به آفرینش انسان و جهان به دست می آید که خداوند، تنها آفرینش انسان را با فرشتگان در میان گذاشت و نه موجودات دیگر را. بنابراین از این نکته، می توان برداشت یاد شده را به دست آورد.

انسان

انسان از گِل 4; اهمیت خلقت انسان 6; خلقت انسان 1، 5; عنصر خلقت انسان 4; مجادله درباره خلقت انسان 2

خدا

مجادله با خدا 2، 3

خلقت

خلقت از گِل 4

ذکر

ذکر خلقت انسان 3

ملائکه

تعلیم ملائکه 1; عالم ملائکه 5; گفتگوی ملائکه با خدا 3; مجادله ملائکه 2، 3