تفسیر آیات قرآن کریم – سوره قصص – آیه 71 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
قُلْ أَرَأَیْتُمْ إِن جَعَلَ اللَّهُ عَلَیْکُمُ اللَّیْلَ سَرْمَدًا إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ مَنْ إِلَهٌ غَیْرُ اللَّهِ یَأْتِیکُم بضِیَاء أَفَلَا تَسْمَعُونَ
بگو: نظر دهید که اگر خدا شب را بر شما تا روز قیامت مستدام گرداند کدام معبودی است جز خدا که برای شما روشنایی بیاورد، پس آیا نمی شنوید؟
1 - ارائه شیوه احتجاج با مشرکان، از سوی خدا به پیامبر(ص)
قل أرءیتم إن جعل اللّه علیکم الّیل سرمدًا ... من إلـه غیر اللّه ... أفلاتسمعون
2 - طرح پرسش های تنبه بخش و بیدار کننده، شیوه ای ارائه شده از سوی خدا به پیامبر(ص) در محاجه با مشرکان
قل أرءیتم إن جعل اللّه ... أفلاتسمعون
3 - خدا، قدرت مطلق و بلامنازع جهان آفرینش است.
قل أرءیتم إن جعل اللّه علیکم الّیل سرمدًا إلی یوم القیـمة من إلـه غیر اللّه
مفاد آیه بالا، این است که اگر خدا چیزی را بخواهد، در تمام هستی کسی نیست که بتواند اراده او را نقض کند و برخلاف خواست او کاری انجام دهد.
4 - نظام آفرینش، تحت اراده و تدبیر خدای یگانه است.
قل أرءیتم ... من إلـه غیر اللّه یأتیکم بضیاء
5 - توانایی خدا بر تاریک قرار دادن زمین و محروم ساختن مردم از روشنایی روز تا برپایی قیامت
أرءیتم إن جعل اللّه علیکم الّیل سرمدًا إلی یوم القیـمة
6 - نقش تعیین کننده روشنایی روز در زندگی بشر
من إلـه غیر اللّه یأتیکم بضیاء
از اهداف مورد نظر در این آیه، بیان اهمیت روشنایی روز و وابستگی زندگی بشر به آن می باشد.
7 - خدا، تنها معبود شایسته پرستش
من إلـه غیر اللّه
8 - توجه به جریان منظم و سامان مند شب و روز، زمینه ساز شکل گیری بینش توحیدی در انسان
قل أرءیتم إن جعل اللّه ... من إلـه غیر اللّه یأتیکم بضیاء
9 - نظام توالی شب و روز ویژه عالم دنیا است.
إن جعل اللّه علیکم الّیل سرمدًا إلی یوم القیـمة
برداشت یاد شده با توجه به تقیید «سرمداً» به قید «إلی یوم القیامة» استفاده می شود.
10 - ایجاد روشنایی هم چون درخشش خورشید، خارج از توان غیر خداوند است.
من إلـه غیر اللّه یأتیکم بضیاء
تنوین در «ضیاء» اصطلاحاً تنوین تفخیم نامیده می شود; یعنی، «ضیاء عظیم» و آن به درخشش بزرگ و خیره کننده خورشید اشاره دارد.
11 - سرزنش مشرکان از سوی خدا به خاطر حق ناشنوایی شان
من إلـه غیر اللّه یأتیکم بضیاء أفلاتسمعون
12 - سپردن گوش جان به رهنمودهای قرآن، مایه بیدار شدن انسان ها است.
من إلـه غیر اللّه یأتیکم بضیاء أفلاتسمعون
مفاد «أفلاتسمعون» این است که اگر خوب به رهنمودهای قرآن گوش فرا دهید، از خواب غفلت بیدار شده و به راه توحید رهنمون خواهید شد.
13 - شرکورزی، نشانه کری و حق ناشنوایی است.
قل أرءیتم ... أفلاتسمعون
آفرینش
تدبیر آفرینش 4
احتجاج
پرسش در احتجاج 2
برهان نظم 8
پرسش
فواید پرسش 2
تنبه
عوامل تنبه 2، 12
توحید
توحید افعالی 3; توحید عبادی 7; دلایل توحید 8
جهان بینی
جهان بینی توحیدی 3، 7
حق
نشانه های حق ناپذیری 13
خدا
تدبیر خدا 4; تعالیم خدا 1، 2; حاکمیت اراده خدا 4; سرزنشهای خدا 11; قدرت خدا 3، 5
خورشید
منشأ نور خورشید 10
دنیا
ویژگیهای دنیا 9
روز
فواید روشنایی روز 6; گردش روز 9; محرومیت از روشنایی روز 5
زندگی
عوامل مؤثر در زندگی 6
شب
تاریکی شب 5; گردش شب 9
شرک
آثار شرک 13
عبادت
عبادت خدا 7
قرآن
آثار پیروی از قرآن 12
کری
نشانه های کری 13
محمد(ص)
احتجاج محمد(ص) 1; روش احتجاج محمد(ص) 2; معلم محمد(ص) 1، 2
مشرکان
احتجاج با مشرکان 1، 2; حق ناشنوایی مشرکان 11; سرزنش مشرکان 11
موجودات
عجز موجودات 10
تصاویر ضمیمه
