تفسیر آیات قرآن کریم – سوره عنکبوت – آیه 53 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَیَسْتَعْجِلُونَکَ بالْعَذَاب وَلَوْلَا أَجَلٌ مُّسَمًّی لَجَاءهُمُ الْعَذَابُ وَلَیَأْتِیَنَّهُم بَغْتَةً وَهُمْ لَا یَشْعُرُونَ

و از تو می خواهند که در [آوردن] عذاب شتاب کنی و اگر اجلی معیّن [بر ایشان] مقرّر نبود آن عذاب [درخواستی] به آنان می رسید و قطعاً [آن عذاب] به طور ناگهانی و در حالی که بی خبراند به سراغشان خواهد آمد.

 

1 - کافرانِ منکرِ آیات الهی، از پیامبر(ص) خواهانِ تعجیل در عذاب خود بودند.

 

و یستعجلونک بالعذاب

 

2 - پیامبر(ص)، کافرانِ منکر آیات الهی را، به عذاب، تهدید کرده بود.

 

و یستعجلونک بالعذاب

«ال» در «العذاب» می تواند عهد باشد و اشاره به عذابی باشد که پیامبر(ص) به آن وعده داده است.

 

3 - کافران منکر آیات الهی، بر عذاب خواهی خود از پیامبر(ص)، مصرّ بودند و بر آن پافشاری می کردند.

 

و یستعجلونک بالعذاب

فعل مضارع «یستعجلون» دلالت بر استمرار و پافشاری دارد.

 

4 - کافرانِ منکرِ آیات الهی، وعده پیامبر(ص) را بر عذاب، در صورت تداوم کفر، باور نداشتند.

 

و یستعجلونک بالعذاب

شتاب کافران در گرفتار شدن به عذاب، با وجود این که هیچ کسی، حتی کافر، علاقه و تمایل به عذاب ندارد، نشان می دهد که آنان، تعجیل در عذاب را، از ناباوری و یا استهزا می خواسته اند.

 

5 - عذاب های تعیین شده از سوی خداوند برای کافران، دارای اجل و وقت معینی است.

 

و لولا أجل مسمّی لجاءهم العذاب

 

6 - هر کسی، اجل و مدت تعیین شده ای برای زندگی دارد.

 

و لولا أجل مسمّی لجاءهم العذاب

 

7 - کفر و انکارِ آیات الهی، موجب نزول عذاب است.

 

و الذین ... کفروا باللّه ... و یستعجلونک بالعذاب و لولا أجل مسمّی لجاءهم العذاب

 

8 - کیفر و عذاب خداوند، تابع سنتِ اجلِ تعیین شده او است.

 

و لولا أجل مسمّی لجاءهم العذاب

 

9 - عذاب تعیین شده برای کافران، به خاطر اجل معین، تأخیر دارد و لکن تحقق اش قطعی است.

 

و لولا أجل مسمّی لجاءهم العذاب

 

10 - عذاب کافران در موعد مقرر، به صورت ناگهانی، آنان را فراخواهد گرفت.

 

و لیأتینّهم بغتة

 

11 - عذاب کافران چنان غافل گیرانه خواهد بود که آنان، هیچ خبردار نخواهند شد.

 

و لجاءهم العذاب و لیأتینّهم بغتة و هم لایشعرون

آیات خدا

آثار تکذیب آیات خدا 7; تهدید مکذبان آیات خدا 2; خواسته های مکذبان آیات خدا 1، 3; مکذبان آیات خدا 4

انسان

اجل انسان 6

خدا

سنتهای خدا 8; قانونمندی عذابهای خدا 8

عذاب

تهدید به عذاب 2; درخواست تعجیل در عذاب 1; درخواست عذاب 3; عذاب ناگهانی 10، 11; موجبات عذاب 7; وقت عذاب 8، 9

کافران

تأخیر عذاب کافران 9; حتمیت عذاب کافران 9، 10; خواسته های کافران 1، 3; عذاب کافران 11; وقت عذاب کافران 5، 10

کفر

آثار اصرار بر کفر 4; آثار کفر 7

محمد(ص)

تهدیدهای محمد(ص) 2; درخواست از محمد(ص) 1، 3; وعیدهای محمد(ص) 4