تفسیر آیات قرآن کریم – سوره سبأ – آیه 53 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَقَدْ کَفَرُوا بهِ مِن قَبْلُ وَیَقْذفُونَ بالْغَیْب مِن مَّکَانٍ بَعِیدٍ

در حالی که قبلاً آن را انکار کرده بودند و از جایی دور به تاریکی می انداختند [و از روی گمان باطل سخن می گفتند].

1 - مشرکان، پیش از نزول عذاب بر آنان، منکر آن بودند.

و لو تری إذ فزعوا ... و قالوا ءامنّا به ... و قد کفروا به من قبل

2 - مشرکان، در دنیا به پیامبر(ص) کافر بودند; ولی در قیامت به آن حضرت اظهار ایمان می کنند.

و لو تری إذ فزعوا ... و قالوا ءامنّا به ... و قد کفروا به من قبل

3 - مشرکان به حشر و معاد، کفر ورزیده و منکر آن بودند.

و لو تری إذ فزعوا ... و قالوا ءامنّا به ... و قد کفروا به

4 - کفر در دنیا، فزع و نگرانی را در قیامت به دنبال دارد.

و لو تری إذ فزعوا ... و قد کفروا به من قبل

5 - مشرکان، بدون این که درباره قیامت و حشر آگاهی داشته باشند، آن را انکار می کنند.

و قال الذین کفروا لاتأتینا الساعة ... و یقذفون بالغیب

متعلق «یقذفون بالغیب» ذکر نشده و به قرینه مقام می تواند حشر، پیامبر(ص) و قرآن باشد. برداشت یاد شده بنابر احتمال اول است. گفتنی است که مراد از «یقذفون بالغیب» و براساس تخمین و ناآگاهانه اظهار نظر کردن است.

6 - نسبت دادن ساختگی بودن قرآن از سوی مشرکان، ناآگاهانه و به دور از علم بوده است.

قالوا ما هـذا إلاّ سحر مبین ... و قد کفروا به من قبل و یقذفون بالغیب

7 - نسبت دادن جنون به پیامبر(ص) از سوی مشرکان، حدس و گمان و به دور از علم و آگاهی بود.

أفتری علی اللّه أم به جِنّة ... ما بصاحبکم من جِنّة ... و قد کفروا به من قبل و یقذفون بالغیب

8 - نسبت دادن شریک به خداوند از ناحیه مشرکان، ناآگاهانه و از روی حدس و تخمین است.

و یوم یحشرهم ... ثمّ یقول للملـئکة أهـؤلاء إیّاکم کانوا یعبدون ... و قد کفروا به من قبل و یقذفون بالغیب

9 - حدس و تخمین مشرکان درباره حشر و قیامت، بسیار دور از واقعیت بوده است.

و قد کفروا به من قبل و یقذفون بالغیب من مکان بعید

ایمان

ایمان به محمد(ص) 2

حشر

مکذبان حشر 3، 5

خدا

خدا و شریک 8

عذاب

تکذیب عذاب 1

قرآن

تهمت ساختگی به قرآن 6

قیامت

مکذبان قیامت 5

کفر

آثار کفر 4

محمد(ص)

تکذیب محمد(ص) 2; تهمت جنون به محمد(ص) 7

مشرکان

بینش مشرکان 1، 3; تهمتهای مشرکان 6، 7; جهل مشرکان 5، 6، 8، 9; حدس مشرکان 7، 8; خطای حدس مشرکان 9; مشرکان در آخرت 2; مشرکان در دنیا 2; مشرکان و حشر 9; مشرکان و محمد(ص) 2; مشرکان و قیامت 9

معاد

مکذبان معاد 3

نگرانی

عوامل نگرانی اخروی 4