تفسیر آیات قرآن کریم – سوره عنکبوت – آیه 29 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
أَئِنَّکُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجَالَ وَتَقْطَعُونَ السَّبیلَ وَتَأْتُونَ فِی نَادیکُمُ الْمُنکَرَ فَمَا کَانَ جَوَابَ قَوْمِهِ إِلَّا أَن قَالُوا ائْتِنَا بعَذَاب اللَّهِ إِن کُنتَ مِنَ الصَّادقِینَ
آیا شما به سراغ مردان می روید و راه [تناسل] را قطع می کنید و این کار ناپسند را در انجمن خود [انجام] می دهید؟! پس جواب قوم او جز این نبود که گفتند: اگر تو از راستگویانی عذاب خدا را برای ما بیاور.
1 - عمل لواط، امری شگفت آور و تعجب انگیز است.
أئنّکم لتأتون الرجال
همزه در «أئنّکم» برای استفهام تعجبی است.
2 - عمل لواط، در میان قوم لوط، رواج داشت.
أئنّکم لتأتون الرجال
3 - قوم لوط، از آمیزش با زنان اعراض کرده و به عمل لواط، روی آورده بودند.
أئنّکم لتأتون الرجال و تقطعون السبیل
مراد از «سبیل»، در این آیه، احتمال دارد که به قرینه مقام، راه ایجاد نسل باشد و احتمال دارد که راهزنی باشد. برداشت بالا بنابر احتمال نخست است. گفتنی است، بنابراین احتمال، «تقطعون السبیل» کنایه از قطع نسل، به سبب ترک آمیزش با زنان است.
4 - قوم لوط، راه ها را می بستند و به غارت اموال مسافران می پرداختند.
أئنّکم ... و تقطعون السبیل
بنابراین احتمال که «قطع سبیل» همان معنای حقیقی خود را داشته باشد، بستن راه ها از سوی قوم لوط، به منظور غصب و غارت انجام می گرفته است.
5 - قوم لوط، راه ها را بر مسافران می بستند تا با آنان، عمل لواط انجام دهند.
أئنّکم لتأتون الرجال و تقطعون السبیل
احتمال دارد که عطف «تقطعون...» بر «لتأتون» به منظور بیان یک واقعیت خارجی ـ چنان که مفسران نیز گفته اند ـ باشد و آن، این است که قوم لوط، راه را بر مسافران می بسته اند تا بر آنان دست بیابند و با آنان آمیزش کنند.
6 - قوم لوط، عمل لواط، را در منظر و دید دیگران انجام می دادند.
أئنّکم ... و تأتون فی نادیکم المنکر
«ال» در «المنکر» برای عهد ذکری است و مراد از «منکر»، آمیزش با مردان است.
7 - قوم لوط، در ملأ عام، منکرات انجام می دادند.
أئنّکم ... و تأتون فی نادیکم المنکر
8 - لوط(ع)، قوم اش را به جهت ارتکاب عمل لواط و راهزنی و ارتکاب آشکار منکر، سرزنش کرد.
أئنّکم لتأتون الرجال و تقطعون السبیل و تأتون فی نادیکم المنکر
9 - لوط(ع)، قوم اش را به خاطر ارتکاب عمل لواط، راهزنی و ارتکاب علنی منکر، به عذاب الهی وعده داد.
أئنّکم لتأتون الرجال ... فما کان جواب قومه إلاّ أن قالوا ائتنا بعذاب اللّه
10 - قوم لوط، از سرزنش حضرت لوط(ع) و وعده وی به عذاب، پندنگرفتند و او را استهزا کردند.
فما کان جواب قومه إلاّ أن قالوا ائتنا بعذاب اللّه
11 - تنها پاسخ قوم لوط به لوط(ع) در برابر سرزنش و وعده عذاب، درخواست نزول عذاب بود.
فما کان جواب قومه إلاّ أن قالوا ائتنا بعذاب اللّه
12 - شیوع عمل لواط و راهزنی و رواج گناه علنی، عذاب الهی را در پی دارد.
أئنّکم لتأتون الرجال و تقطعون السبیل و تأتون فی نادیکم المنکر فما کان جواب قومه إلاّ أن قالوا ائتنا بعذاب اللّه
درخواست قوم لوط از حضرت لوط(ع) برای نزول عذاب، با جمله شرطی «إن کنت من الصادقین» نشان دهنده وعده عذاب از جانب لوط(ع)، به آنها است. گفتنی است وعده عذاب از سوی پیامبری به قومی، به خاطر اعمال یاد شده، حکایت می کند که انجام دهندگان آن اعمال مستحق عذابند.
13 - قوم لوط، درباره صداقت لوط(ع) و وعده عذاب او ناباور بودند.
ائتنا بعذاب اللّه إن کنت من الصـدقین
14 - راستی و راستگویان، حتی در دید بدکارترین ها، امری ارزشمند و اعتمادآور است.
ائتنا بعذاب اللّه إن کنت من الصـدقین
15 - «فی مجمع البیان: «و تأتون فی نادیکم المنکر» قیل فیه وجوه: أحدها، هو أنّهم کانوا یتضارطون فی مجالسهم من غیر حشمة و لاحیا ... . روی ذلک عن الرضا(ع);(1)
در مجمع البیان آمده است: «و تأتون فی نادیکم المنکر» در معنای آیه چند وجه گفته شده; یکی از آنها، این است که قوم لوط، در مجالس خود، بدون شرم و حیا، ضرطه رد و بدل می کردند ... این مطلب، از حضرت رضا(ع) روایت شده است.».
16 - «عن النبی(ص) أنّه قال...: الخذف فی النادی من أخلاق قوم لوط. ثم تلا: «و تأتون فی نادیکم المنکر» قال هو الخذف;(2)
از نبی اکرم(ص) روایت شده که فرمود: ...پرتاب سنگ ریزه به وسیله انگشتان، از اخلاق قوم لوط بود. سپس این آیه را تلاوت کرد: «و تأتون فی نادیکم المنکر» و فرمود: آن منکر، همان پرتاب سنگ ریزه است».
17 - «عن الصادق(ع) (فی قوله تعالی) «و تأتون فی نادیکم المنکر» یعنی الخذف بالحصی و التصفیق بالحمام ... و مناقرة الدیوک ... و الجنق فی المجالس و لبس المعصفرات...;(3)
از امام صادق(ع) درباره این سخن خدای تعالی «و تأتون فی نادیکم المنکر» روایت شده که فرمود : مقصود از «منکر» پرتاب سنگ ریزه در مجالس و کف زدن برای پرواز دادن کبوتر ... و به جنگ وادار کردن خروس ها ... و ضرطه در مجالس و پوشیدن لباس های معصفر (لباس هایی که با عصفر، به رنگ زرد درآمده) است.»
خدا
عذابهای خدا 9
راستگویان
ارزش راستگویان 14
راستگویی
ارزش راستگویی 14
راهزنی
آثار راهزنی 12
روایت 15، 16، 17
عذاب
استهزای وعده عذاب 10; درخواست عذاب 11; موجبات عذاب 12; وعده عذاب 9
عمل
عمل ناپسند آشکار 7
قوم لوط
استهزاهای قوم لوط 10; بی اعتقادی قوم لوط 13; پرتاب سنگریزه در قوم لوط 16، 17; پوشیدن لباس زرد در قوم لوط 17; تاریخ قوم لوط 2، 3، 5، 6، 7، 9، 11، 13; تهدید قوم لوط 9، 10، 11; خروس بازی در قوم لوط 17; خواسته های قوم لوط11; راهزنی قوم لوط 4، 5، 8، 9; روش برخورد قوم لوط 11; سرزنش قوم لوط 8، 10، 11; شیوع ضرطه در قوم لوط 15; ضرطه در قوم لوط 17; عمل ناپسند قوم لوط 7، 8، 9; غارتگری قوم لوط 4; کبوتربازی در قوم لوط 17; لواط در قوم لوط 2، 3، 5، 6، 8، 9
گناه
آثار گناه آشکار 12
لواط
آثار شیوع لواط 12; شگفتی لواط 1; لواط آشکار 6
لوط(ع)
تهدیدهای لوط(ع) 9; صداقت لوط(ع) 13
همسر
ترک آمیزش با همسر 3
پی نوشت ها :
1 - مجمع البیان، ج 8، ص 440; نورالثقلین، ج 4، ص 157، ح 37.
2 - تهذیب، ج 3، ص 262، ح 61; تفسیربرهان، ج 3، ص 246، ح 2.
3 - تفسیربرهان، ج 3، ص 248، ح 1.
تصاویر ضمیمه
